شرۆڤە

Image
شرۆڤە

ساڵێک زەرەر بۆ هەموان؛ بەردەوامی هەناردەنەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان

مەحموود بابان

بەرپرسانی عێراقی بەردەوام باس لە چارەسەرکردنی کێشەکان و هەنگاوەکان بۆ رێککەوتن سەبارەت بە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان دەکەن، بەڵام کۆمەڵەی پیشەسازی نەوت رۆژی 23ی ئادار 2024 لە راگەیاندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردووە کەوا هیچ پێشنیازێکیان بۆ هەناردەکردنەوەی نەوت بەدەست نەگەیشتووە،

Image
شرۆڤە

بازاڕی خانووبەرە و بنیاتنانی سەروو 50 هەزار شوقە، خانوو و ڤیلای نوێ لە هەولێر

مەحموود بابان

بەپێی داتا کۆکراوەکان ژمارەی ئەو پرۆژانەی خانووبەرە (شوقە، خانوو و ڤیلا) کە لەماوەی دوو دەیەی رابردوودا لە هەولێری پایتەخت وەک پرۆژەی نیشتەجێبوون بنیاتنراون و ئێستا لە بازاڕی خانووبەرە مامەڵەی پێوە دەکرێت، 131 پرۆژەی نیشتەجێبوون بووە کە 128 هەزار و 542 شوقە، خانوو و ڤیلا بە رووبەری جیاواز لەخۆ دەگرێت.

Image
شرۆڤە

دنیا لە پەنجەرەی رووسیاوە؛ شەڕی ساردی مۆسکۆ لەگەڵ رۆژئاوا

زریان رۆژهەڵاتی

لەدوای قسەکانی سەرۆکی فەرەنسا سەبارەت بە پێویستیی بەشداری راستەوخۆی سەربازەکانیان لە شەڕی ئۆکراینا، پووتین گوتی ئێمە چەکی وامان هەیە کە دەتوانین بەوە ئەورووپا بپێکین. ئەمەش ئاماژەیەک بوو بۆ ئەگەری بەکارهێنانی مووشەکی ئەتۆمی تاکتیکی لە ئەگەری فراوانبوونی شەڕدا. رووسیا ئەزموونی شەڕێکی ساردی لەگەڵ رۆژئاوا هەیە کە تێیدا دۆڕاندی، بە ئەگەری زۆر ئەمجارەش، سەرەڕای ئەوەی کە پاڵپشتی کاتیی هەندێک وڵاتی دژە رۆژئاوای بە دەست هێناوە، بەڵام لە ماوەی درێژخایەندا، لەڕووی سیاسی و ئابوورییەوە لە رۆژئاوای ناباتەوە کە 500 ساڵە هەژموونی دنیای بە دەستەوەیە، بەڵام پرسیاری گەورە ئەوەیە کە چی روودەدات ئەگەر رووسیا بە کردەوە دەست بە پەلەپیتکەی مووشەکە ئەتۆمییەکانیدا بنێت؟ ئەمەش پرسیارێکە کە دەشێ دووجار بیری لێ بکرێتەوە.

Image
شرۆڤە

عێراق و بودجەی ساڵانە؛ ژمارەکانی نێو بودجەی 2023 و راستی خەرجییەکان و داهاتەکان لە راپۆرتەکانی وەزارەتی داراییەوە

مەحموود بابان

بەپێی راپۆرتەکانی وەزارەتی دارایی تاوەکو کۆتایی مانگی 11ی ساڵی رابردوو، کۆی گشتی خەرجی 109 تریلیۆن دینار بووە، کە 97 بەکارخستن و 12.3 تریلیۆن دیناری وەبەرهێنان، بەڵام لە 31 رۆژی دواتردا و لە راپۆرتی کۆتایی ساڵ کۆی گشتی خەرجی دەبێتە 142 تریلیۆن دینار، کە 118 بەکارخستن و 24 تریلیۆن دینار بۆ وەبەرهێنانە، واتە دوو هێندەبوونی وەبەرهێنان نەک بۆ وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاو، کشتووکاڵ، بازرگانی، پەروەردە بەڵکو بۆ وەزارەتی نەوت.

Image
شرۆڤە

دنیا لە پەنجەرەی رووسیاوە؛ سەرما و سیاسەت لە مۆسکۆ

زریان رۆژهەڵاتی

کاتی خۆی رۆسۆ گوتبووی لە گەرمەسێر حكومەتی ئیستبدادی، لە ساردەسێر حكومەتی دڕ و لە فێنكەسێریشدا حكومەتی باش دادەمەزرێن. ئیبن خەلدوونیش ریشەی دەوڵەتی بۆ بگرەوبەردەی نێوان سارانشین و یەكجێنشینەكان گەڕاندبووەوە، بەڵام ئەمە باسێکی ئاڵۆزە و منیش نامەوێ بڵێم سیستمە سیاسییەکەی رووسیا رەنگدانەوەیەکی جوگرافیا و کەشوهەواکەیەتی. بەڵکو تەنیا دەمەوێ بێژم کە لە پشت پەنجەرەکانی مۆسکۆوە، سیاسەتیش لە سەرما دەچێ کە پێویستە هەموو کات ئاگات لە ئەگەری دووژمنایەتییەک هەبێت. ئەگەر چرکەیەک لێی خافڵ بیت، وەک سەرما سەرت دەتەزێنێ.

Image
شرۆڤە

ئێران و هەرێمی كوردستان: پەیوەندی دۆستانە یان بوون بە هێزێكی پرۆكسی؟

د. نەوزاد هێتۆتی

لە دوای 2003، ئێران سیاسەتێكی جێگیری لە عێراقدا پراكتیزە كردووە كە بەشێوەیەكی گشتی ئامانج و مەبەستەكانی خۆی لە كۆمەڵێك خاڵدا دەبێنێتەوە، لەوانە دڵنیا بوون لەوەی كە پێكھاتەی شيعە و بەتایبەت ئەوانەی لە ئێرانەوە نزیكن دەسەڵاتدار بن و رۆڵی یەكلاكەرەوە لە پرۆسەی سیاسی عێراقدا بگێرن. لێرەدا، ئێران كۆمەلێك ھاوپەیمان و ھێزی سیاسی و سەربازی پرۆكسی لە عێراق ھەیە و بەكاریان دەھێنێت بۆ ئەوەی عێراق وەك دەوڵەت لە چوارچێوەی سیاسەت و ئەجێنداكانی دەرنەچێت.

Image
شرۆڤە

زیادبوونی ئاڵۆگۆڕی بازرگانی و وەبەرهێنانی چین لە عێراق؛ مەترسی یان دەرفەت؟

مەحموود بابان

ساڵ بە ساڵ ئاڵۆگۆڕی بازرگانی چین لەگەڵ عێراق رووی لە هەڵکشان بووە، بەمدواییەش گەیشتووەتە نزیکەی 50 ملیار دۆلار، کە زیاتر لە دوو لەسەر سێی هەناردەی عێراق بووە بۆ چین. لە بەرامبەریشدا، چین لەماوەی دوو دەیەی رابردوودا بە بەراورد بە وڵاتانی دیکەی دراوسێی عێراق زۆرترین وەبەرهێنانی لە کەرتی وزە و خانووبەرەی عێراق کردووە.

Image
شرۆڤە

كێشمەكێشە نێوخۆییەكانی "چوارچێوەی شیعی" لەسەر پارێزگارەكان

د. یاسین تەها

جگە لە كەركوك و دیالە، ئەنجومەنی 13 پارێزگای دیكەی عێراق، پارێزگاری خۆیان هەڵبژارد، پاش چەند رۆژێك لە چاوەڕوانی و لەنێو مشتومڕێكی گەرمی سیاسی و یاساییشدا، سەرۆكایەتی كۆمار مەرسومی دامەزراندنی بۆ هەڵبژێردراوەكان دەركرد جگە لە پارێزگاری سەلاحەدین، بەڵام بەپێی ئەو ئاماژانەی بەردەستن دەستبەكاربوونی پارێزگارەكان شەڕو كێشمەكێشە نێوخۆییەكان لەسەر حكومەتە خۆجێیەكان ڕاناگرێت، چونكە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان و شێوازی دابەشكردنی پۆست و پشكەكان درز و كەلێنی گەورەی لەنێو ركابەرەكان دروستكردووە.

Image
شرۆڤە

بەرهەمهێنان و داهاتی نەوتی هەرێمی کوردستان لە 2023

مەحموود بابان

ساڵی رابردوو بەپێی داتا کۆکراوەکان، کۆی نەوتی بەرهەمهێنراو لە هەرێمی کوردستان ناگاتە 100 ملیۆن بەرمیل، لەکاتێکدا و لە 2022دا سەروو 158 ملیۆن بەرمیل نەوت لەهەموو کێڵگەکانەوە بەرهەمهاتبوو، واتە ساڵی رابردوو بە بەراورد بە 2022 بەرهەمهێنانی نەوت بەرێژەی 42% و داهاتەکەشی بەڕێژەی 67% کەمیکردووە.

Image
شرۆڤە

یەک داهات و دوو ژمارەی جیاواز؛ ژمارەکانی داهاتی نەوت لە عێراق

مەحموود بابان

جیاوازییەکی ملیار دۆلاری لەنێوان راپۆرتی وەزارەتی دارایی عێراق و راپۆرتەکانی سۆمۆ و وەزارەتی نەوتی عێراق بۆ داهاتی نەوت هەیە، بەشێوەیەک کە ئەو جیاوازییە لەساڵی 2023دا دەگاتە سەرووی 4 ملیار دۆلار، ئەمە سەرەڕای جیاوازییەکی 48 ملیۆن دۆلاری لەنێو داتای سەرەتایی و کۆتایی خودی سۆمۆ بۆ داهاتی نەوتی هەناردەکراو!

Image
شرۆڤە

هەولێر لە سایەی هێرشی ئێران و بێدەنگی هاوپەیمانەکانی دا

زریان رۆژهەڵاتی

بێگومان سیاسەتی وەڵامنەدانەوەی ئەو هێرشانەی کە بۆ غەیری ئەمریکا لە هەرێمی کوردستان دەکرێن، پێچەوانەی سیاسەتی دەستوەردانی مرۆیی ئەمریکایە کە لە نەوەتەکان و لە کاتی شەڕی داعشیش پەیڕەوی کرد و بایەخێکی یەکجار گرنگی هەبووە بۆ کورد، بەڵام هەڵوێستی ئیدارەی ئێستای واشنتن، ئەو پرسیارەی دروستکردووە کە ئایا ئەو سیاسەتە گۆڕاوە؟

Image
شرۆڤە

ئێران و هەولێر، یەكێتی گۆڕەپانەكان و پەلامارێکی بێباکانەی ئێران

د.سەردار عەزیز

لە پاش هێرشەکانی غەززە و کرمان و دەریای سور، ئێران لە ژێر فشاردایە. ئەم فشارانە دەبوو لە لایەن دەسەڵاتدارانی ئێرانیەوە مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت، هەتا بیانویەک بۆ خۆیان و پرۆکسییەکانیان لە ناوچەکە بدۆزنەوە.

Image
شرۆڤە

پاڵنەرەکانی هێرشی مووشەکی ئێران بۆ سەر هەرێمی کوردستان

د.پەرویز رەحیم قادر

ئەم هێرشەی هەولێر پەیامێکە بۆ هەرێمی کوردستان و تەنانەت سوننەکان کە لەگەڵ هێزە شیعییەکان هاوڕا و هاوهەڵوێست بن لە دەرکردنی هێزە ئەمریکییەکان لە عێراق، چونکە بەرپرسانی باڵای ئێران ئەوەیان دووپات کردۆتەوە کە گەورەترین تۆڵەی کوشتنی قاسم سولەیمانی، پاشەکشەپێکردنی هێزەکانی ئەمریکایە لە ناوچەکە.

Image
شرۆڤە

دیوە ئابوورییەکەی هێرشی مووشەکی ئێران بۆ سەر هەولێر

مەحموود بابان

ئامانجی راستەقینەی ئێران بنکەی موساد و کەسانی ئیسرائیلی و ئەمریکی نییە لە هەرێمی کوردستان، بەڵکو تێکدانی سەقامگیرییە کە کاریگەری تەواو لەسەر پێشکەوتنی کەرتە جیاوازەکان لە هەرێمی کوردستان، بەتایبەتیش کەرتی خانووبەرە و وزە دادەنێت.

Image
شرۆڤە

هەوڵەکانی بنیاتنانەوەی متمانە لە داڤۆسەوە تا عێراق

زریان رۆژهەڵاتی

ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق لە دوای سەردانەکەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، بڕیاریداوە بەشێک لە بودجەی هەرێمی کوردستان بنێرێت. بە ئەگەری زۆر، پرسی بودجە لە نێوان هەولێر وبەغدا، بە تایبەت لەو دۆخە پڕلە قەیرانەدا هەر دەمێنێتەوە، بەڵام چەند هۆکارێک هەن بۆ ئەوەی کە لەم کاتاندا لانیکەم باسەکانی چارەسەرێکی مامناوەندی بێنە گۆڕێ.

Image
شرۆڤە

لێکەوتەکانی چاپکردنی پارە و زیادبوونی خەرجییەکان و خستنەڕووی دۆلار لە عێراق

مەحموود بابان

مانگ بە مانگ دینارە چاپکراوەکانی عێراق زۆرتر دەبن. لەماوەی ساڵی رابردوودا 13.9 تریلیۆن دیناری نوێ چاپکراوە، کە لە کۆتایی کانوونی یەکەمی 2022دا 87.5 تریلیۆن دینار بووە، بەڵام لە کۆتایی کانوونی 2023دا گەیشتووەتە 101.4 تریلیۆن دینار.

Image
شرۆڤە

رەوتی سەدر لەپاش هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان

د. یاسین تەها

لە دەرەوەی ئەگەری خۆپیشاندان و گرژی، یەكێك لە سیناریۆ گریمان كراوەكانی بەردەم رەوتی سەدر گەڕانەوەی بەهێزە لە هەڵبژاردنی 2025، بەپێی ئەم سیناریۆیەش سەدرییەكان دەرفەت و چانسی ئەوەیان هەیە وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆن لێشاوێك دەنگدەر بەرەو سندوقەكان بجووڵێنن و سەنگ و پێگەیان بەهێزتر بكەن و بە رێژەیەكی زیاتر ركابەرەكانیان بە جێبهێڵن.

Image
شرۆڤە

فراوانبوونی پاڵاوگە فەرمی و نافەرمییەکانی نەوتی خاو لە عێراق و هەرێمی کوردستان

مەحموود بابان

هەرچەندە عێراق لەڕووی پارەوە بۆ هاوردەکردن وهەناردەکردنی بەرهەمە نەوتییەکان هاوسەنگی پاراستووە، بەڵام سەرەڕای فراوانبوونی ئەم کەرتە، نەیتوانیوە ئەو پێداویستیانە بەرهەم بهینێت کە لە ناوخۆ پێویستییەتی. لەکاتێکدا رۆژانە بە تەنکەرێک جۆرێکی نەوتی خاو هەناردە دەکات و بە تەنکەرێکی دیکە جۆرێکی پێویستی دیکە هاوردە دەکاتەوە، وەک هەناردەکردنی رۆنی رەش و هاوردەکردنی رۆنی بزوێنەری ئۆتۆمبێل.

Image
شرۆڤە

هەڵسەنگاندنێکی بەرایی بۆ هەڵبژاردنی ٢٠٢٣ی عێراق

زریان رۆژهەڵاتی

هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاکانی عێراق بەبەشداری نزیکەی ٦ملیۆن و ٦٠٠ هەزار دەنگدەر بەڕێوەچوو کە ٤١٪ی ئەوانە بوون کە مافی دەنگدانیان هەبوو. هەڵبەت بەوپێیەی کە کۆی گشتی دەنگدەران سەرووی ٢٦ ملیۆن کەسن دەشێ بێژین کە ئەم هەڵبژاردنە و ئەنجامەکانی نوێنەرایەتی دەوروبەری ٢٥٪ی هەموو دەنگدەران دەکات. ئەم هەڵبژاردنە گرنگ بوو نەک لەبەر ئەوەی کە ئەنجامەکانی نوێنەرایەتی خواستی دەنگدەران دەکات بەڵکو لەبەر ئەوەی کە دەشێ پێشهاتی سیاسی گرنگ بەداوی خۆیدا بهێنێت.

Image
شرۆڤە

"هێزە مەدەنییەكان" و هەڵبژاردنی پارێزگاكان

د. یاسین تەها

دەشێ ئەم هەڵبژاردنەی كە بڕیارە لە كۆتایی ئەمساڵ بەرێوە بچێت و نزیكەی 6 هەزار كاندید تێیدا ر كابەری دەكەن ، وەك دەرفەتێكی جومگەیی تەماشا بكرێت بۆ ئەو هێزە مەدەنییە نوێیانەی کە لە چوار ساڵی ر ابردوودا سەریانهەڵدا وە ، چونكە ئە و هێزانە كە نەیانتواتی بە بژاردەی "شۆڕشگێڕی" لە تشرینی 2019دا بنەماكانی پرۆسەی سیاسی عێراق بگۆڕن ، ئێستا لە پاش ئەزموونی بەشداری لە خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران ، لەبەردەم ئەزموونی بەشداری لە ئەنجومەنە خۆجێیەكان دان كە چوار ساڵ بەر لە ئێستا ، بەهۆی ر ق و تو و ڕەیی خۆپیشاندەران و تۆمەتباركردنیان بە گەندەڵی ، بە ئیرادەیەكی جەماوەری و پاشان بە بڕیاری پەرلەمان هەڵوەشێنران ەوە و پەكخران .