شرۆڤە

رەوتی سەدر لەپاش هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان

07-01-2024


لەپاش بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان و راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی، هێندەی دیکە دوورەپەرێزی و بایكۆتی سەدر و رەوتەكەی بۆ پرۆسەی سیاسی عێراق یەكلابوویەوە. ئەم هێزە سیاسییە كۆمەڵایەتییە عەقیدەییەی كە لەپاش 2003، بەردەوام زیاتر لە چارەكی جەماوەری شیعەی لە هەڵبژاردنەكاندا لەگەڵ بووە، لە پاش چوونە دەرەوەی لە پەرلەمان لە نێوەڕاستی حوزەیرانی 2022، ئێستا هیچ نوێنەرێكی لە ئەنجوومەنە خۆجێییەكاندا نییە. ئەویش لەكاتێكدایە کە لە دوا بەشداریكردنی هەڵبژاردن (2021)دا دەورووبەری 900 هەزار دەنگی لە كۆی 2 ملیۆن و 500 هەزار دەنگی هێزە شیعەكان بە دەستهێنابوو. بەوەش 9%ی كۆی دەنگەكانی سەرانسەری عێراقی لەو ساڵەدا بردبوو كە کۆی گشتی دەنگەکان نزیكەی 10 ملیۆن دەنگدەر بووە.

لەپاش هەڵبژاردنی 18 كانونی یەكەمی 2023، لە 5ی كانونی دووەمی 2024دا سەدر بانگەوازی بۆ نوێژێكی جومعەی بەكۆمەڵ و یەكگرتوو لە 13 پارێزگا و قەزای سامەڕا کرد، پاساوی بانگەوازەكەش ساڵیادی لەدایكبوونی "فاتیمەی زەهرا" و یادكردنەوەی زیندووكردنەوەی مەراسیمی نوێژی جومعە بوو لە ناو شیعەی عێراق لەلایەن محەمەد سادق سەدری باوكی موقتەداوە لە ساڵانی نەوەدەكان، بەڵام دەكرێت ئەم چالاكییە وەك یەكەم هەوڵی سەدرییەكان بۆ نمایشی جەماوەری بەرامبەر بە جەماوەری هێزەكانی چوارچێوەی شیعی لە هەڵبژاردن تەماشا بكرێت. هاوشێوەی قۆستنەوەی جەنگی غەززە لەلایەن ئەم رەوتەوە بۆ هاتنە سەرشەقام و پیشاندانی گوێڕایەڵی بۆ رێبەرەكەیان لە رێگای رۆیشتن بەرەو سنوورەكانی ئوردن.

یەكێك لە پرسیارە سەرەكییەكانی پاش هەڵبژاردنی پارێزگاكان، پەیوەستە بە چۆنیەتی مامەڵەی سەدر لەگەڵ باڵادەستیی ركابەرە شیعەكانی. لایەنەكانی چوارچێوەی شیعی لە پاش حكومەت و پەرلەمان، ئێستا لە ئەنجومەنە خۆجێییەكانی پارێزگاكاندا لە نیوە زیاترن. هەندێك لەو پارێزگایانەش لە چەشنی نەجەف و میسان، تائێستا لەژێرهەژموونی پارێزگارە سەدرییەكاندان. هەندێك دزەپێكردنی سیاسی ئاماژە بەوە دەكەن کە محەمەد شیاع سوودانی داوای كردووە لە پێناو پارێزگاری لە ئاسایش و ئۆقرەیی پارێزگا شیعییەكان، لەم خولە نوێیەدا زیاتر لە پۆستی پارێزگارێك بدرێتەوە بە سەدرییەكان. كۆمەڵێك لە هێزە شیعەكانی چوارچێوەش لەسەر ئەم داواكارییە رازی بوون جگە لە مالیكی و خەزعەلی كە دوو ركابەری سەرسەختی سەدرن، بەڵام هەندێك زانیاری دیکەی جێگە متمانە باس لەوە دەكەن کە سەدرییەكان ئەم دەستپێشخەرییەیان قبووڵ نەكردووە، بەڵكو هاوتا شیعەكانیان ئاگادار كردووەتەوە بەهیچ شێوەیەك ئامادە نین بچنە ژێر منەت و چاكەیان بۆ دانانەوەی پارێزگارەكانیان، باسیان لەوەش كردووە ئەوان كە لە دەرگاوە لە پرۆسەی سیاسی و بەشداریكردنی هەڵبژاردن چوونەتە دەرەوە، ئامادە نین جارێكی دیکە لە پەنجەرەوە بگەڕێنەوە، هەر بەم هۆیەشەوە لارییان نییە لەوەی هێزە شیعەكان، پارێزگارە سەدرییەكانیش هاوشێوەی كورسییەكانی پەرلەمان ببەن بۆ خۆیان. بەهۆی ئەوەی سەدر هەموو دەرگاكانی پەیوەندی لەگەڵ دەرەوەی خۆی داخستووە و لە قۆناخی گۆشەگیری سیاسیدایە،

هەروەها خۆی و بازنە بەرتەسەكەكەشی هیچ سیاسەتڤانێك نابینن، ئەستەمە هیچ لەم زانیارییانە پشت راست بكرێنەوە، بەڵام ئەوەی تائێستا یەكلاییە، گرنگی نەدانی سەدرە بە پێشهاتە سیاسییەكان و بەجێهێشتنی ركابەرەكانییەتی لەنێو گێژاوی پرسیار و لێكدانەوە و گریمانەكردن لەبارەی پلان و بەرنامەكانی داهاتووی ئەو. ئەمەش یەكێكە لە كێشە بەردەوامەكانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی شیعەكان.

ئەزموونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لە كۆتایی 2023دا دەریخست کە سەدر لە هاوبەش و بەشداری سیاسی هێزە شیعەكانەوە گۆڕاوە بۆ "دژێكی جۆری"، بەو واتایەی ئامادە نییە بە پێی رێسا نەریتی و باوەكانی پاش 2005 ركابەرییان بكات و پرۆسەی هەڵبژاردنیان لەگەڵدا جەماوەریتر بكات، ئەمەش مایەی نیگەرانی و دڵەخورتێیە و دەرگا بە كراوەیی دەهێڵێتەوە بۆ ئەگەری پەنابردنە بەر رێگای دیکەی لە چەشنی خۆپیشاندان و مانگرتن یان گرژی و پێكدادان، بەتایبەت كە لە بەسرە و پارێزگا شیعەنشینەكاندا، ناو بەناو گرژی و پێكدادانی سنووردار لە نێوان سەدرییەكان وهەندێك هێزی شیعەدا روو دەدات.

لە دەرەوەی ئەگەری خۆپیشاندان و گرژی، یەكێك لە سیناریۆ گریمان كراوەكانی بەردەم رەوتی سەدر گەڕانەوەی بەهێزە لە هەڵبژاردنی 2025، بەپێی ئەم سیناریۆیەش سەدرییەكان دەرفەت و چانسی ئەوەیان هەیە وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆن لێشاوێك دەنگدەر بەرەو سندوقەكان بجووڵێنن و سەنگ و پێگەیان بەهێزتر بكەن و بە رێژەیەكی زیاتر ركابەرەكانیان بە جێبهێڵن. ئەمەش بە هۆكاری ئەوەی کە ئەوان لە ئێستا دا بە رواڵەت بەشێك نین لەم سیستەمەی كە تووشی بایكۆت و ناڕەزاییەكی بێدەنگی جەماوەری بووەتەوە کە لە نزمبوونەوەی زۆری رێژەی بەشداریكردنی هەڵبژاردندا (26%) دەردەکەوێت.

لە نێوان هەردوو سیناریۆی پەنابردن بۆ گرژی و خۆپیشاندان، یان گەڕانەوە بۆ ركابەریی سیاسی لە هەڵبژاردنی 2025، سەدر لە رێكخستنەوەی كاروباری نێوخۆیی رەوتەكەی نەوەستاوە و لە كار بەردەوامە. لەو نێوانەشدا رێكخستنی "البنیان المرصوص" كە پرۆژەیەكی سیاسی و خزمەتگوزاریی خۆی و رەوتەكەیەتی بەردەوامە لە كۆكردنەوەی ئەندامی زیاتر.لە نوێترین پێشهاتیشدا پڕكردنەوەی فۆرمی كردووە بە ئەلیكترۆنی و كۆدی بایۆمەتری. ئەمەش ئاماژەیە كە سەدرییەكان هاوتەریب لەگەڵ بایكۆت و دووركەوتنەوە لە پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاكان، سەرقاڵی رێكخستنەوەی ناوخۆیی خۆیانن. لەوەش گرنگتر ئەوەیە کە لەو ماوەیەی کە لە كێشمەكێش و دەمەقاڵێی سیاسی دوور بووە، سەدر بەردەوامە لە ئامۆژگاری ئایینی و ئاراستەكردنی مەزەبیانەی جەماوەرەكەی. ئەمەش پڕكردنەوەی بۆشاییەكی گەورەیە بۆ سەدرییەكان كە لەپاش گۆشەگیریی ئایەتوڵڵا حائیرییەوە بەبێ مەرجەعی تەقلید ماونەتەوە. ئەگەر لەم گۆشە گیرییە سیاسییەشدا سەدر پێگە و پلە ئاینییەكەی خۆی بەرز بكاتەوە یان بە هەر رێگایەك چارەسەری بۆشایی شەرعیەتی مەزهەبیی سەركردایەتی رەوتەكەی بكات، ئەوا دەشێ وەك براوەی گەورە تەماشا بكرێت، چونكە سەرمایە و بنكەی گەورە و سەرەكیی سەدر كایە ئایینی و سەرمایە مەزهەبییەكەیەتی و دەسكەوتە سیاسییەكانیشی هەر بەرەنجامی ئەوەن. هەركات یەكەمیانی بەهێز كرد، ئەوە دووەم لە حوكمی مسۆگەردایە چونكە سەدر خاوەن دەنگدەری نەگۆڕ و گوێڕایەڵە و هەر كات بیەوێت دەتوانێت ببێتە خاوەنی فراكسیۆنی بەهێز و بەم هۆیەشەوە، بە ئاسانی پشك و پێگەی سیاسی هاوتا لەگەڵ سەنگ و كاریگەرییە مەزهەبییەكەی مسۆگەر دەكات. 

Share this Post

شرۆڤە