هاونیشتمانیانی هەرێمی کوردستان لە فەیسبووك بە رێژەی 60.84٪، ئینجا بە رێژەی 36.26٪ سناپچات، 29.63٪ ئینستاگرام و بە رێژەی 28.79٪یش تیکتۆکیان وەک بەکارهێنان و چالاکترین پلاتفۆڕم هەڵبژاردووە. کەمترین رێژەكان بۆ لینکدین بە 0.19٪ و، ماڵپەڕەکان بە 0.84٪ دەركەوتووە.

رێژەی 47 ٪ی بەشداربووان گوتوویانە كە تەلەفزیۆن بەكاردەهێنن، بەڵام رادیۆ و رۆژنامە بە رێژەكانی 6.4٪و 1.8٪ هاتوون. هەڵبەت 51.3٪ی بەشداربووان گوتوویانە كە نە تەلەفزیۆن، نە رۆژنامە و نە رادیۆش وەك سەرچاوەیەك بۆ وەرگرتنی هەواڵ و زانیاری بەكارناهێنن.

بەكاربەری پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكان لە هەرێمی کوردستان بە رێژەی 77.58٪ توخنی بابەتی کۆمەڵایەتی دەكەون، بە رێژەی 53٪یش دەیانەوێ كات بەسەربەرن. نزیكەی 40٪ی بەكاربەران متمانەیان بە نێوەڕۆکی ئەو بابەتانە نییە كە لە سۆشیالمیدیا بڵاودەكرێنەوە.

 بڵاوکردنەوەی پەیام (پۆست) لە سۆشیالمیدیا

لە وەڵامی ئەو پرسیارەی (چەند جار پەیام لە سۆشیالمیدیا بڵاودەکەیتەوە؟) لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان زیاتر لە 70٪ی بەكاربەران لە كات و ساتی جیاوازدا پەیام بڵاودەكەنەوە، هەڵبەت بە رێژەی 23.3٪یش گوتوویانە هەرگیز پەیام بڵاوناکەنەوە، بەڵکوو تەنیا تەماشا دەکەن. 15.2٪ی بەكاربەران کاتێكی دیاریکراویان نییە بۆ بڵاوکردنەوەی پەیام لە سۆشیالمیدیا، بەڵام 24.3٪ گوتوویانە مانگانە ئەو كارە دەكەن و 16٪یش هەفتەی جارێک، بە رێژەی 11٪ چەند رۆژێک جارێک و رێژەی 5.9٪یش رۆژی جارێکیان هەڵبژاردووە. لێرەشەوە دەردەكەوێت ئەوانەی کە دەیانەوێ پەیامێك بڵاوبكەنەوە و لە ماوەی نێوان رۆژێك تاوەكو هەفتەیەكدا ئەو كارە دەكەن زیاتر لە 32٪ی بەشداربووانن.

گرافیک1: نیشاندەری بڵاوکردنەوە (پۆست) پەیامی کەسانی دیکە لە سۆشیالمیدیا لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان 

بڵاوکردنەوەی پەیامی کەسانی دیکە لە سۆشیالمیدیا (شەیر)

لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان، بەگشتی 46٪ی خەڵک پەیامی کەسانی دیکە بڵاوناکەنەوە. 30٪ زۆر بە کەمی شتی وا دەكەن و 17٪یش هەندێکجار و رێژەی 6٪یش زۆرجار پەیامی کەسانی دیکە

گرافیک 2: نیشاندەری بەدواداچوون و سەیرکردنی پەیامی هاوڕێکانیان لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان

بەدواداچوون بۆ بابەتی (کۆمەڵایەتی، سیاسی، ئابووری و ئەدەبی) لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان

لە هەرێمی كوردستان، رێژەی 77٪ی بەكاربەران بەدواداچوون بۆ بابەتە کۆمەڵایەتییەکان دەكەن. 53٪یش بۆ بەسەربردنی کات و یاریکردن پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان و ماڵپەڕەکان بەکاردەهێنن. دوای ئەویش، 30٪ لەبەر بابەتە سیاسییەکان، 17.5٪ بۆ بابەتی ئەدەبی و 19٪ یش بۆ بابەتی ئابووری بەكاریدەهێنن.

گرافیک 3: نیشاندەری بەدواداچوونی بەکارهێنەرانی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان بۆ بابەتەکان لە هەرێمی کوردستان

چ بابەتێک (ڤیدیۆ، وێنە، نووسینی کورت و نووسینی درێژ) لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان سەرنجت رادەکێشێ

بۆ تێگەیشتن لە شێوازی ئەو بابەتانەی لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكانەوە دەگات، پرسیارمان كرد كە چ شێوازێكی بابەتەكان زیاتر سەرنجت رادەكێشێ. بەگشتی و لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان بە رێژەی 88.7٪ ڤیدیۆ، 48.3٪ نووسینی کورت، 27.7٪ وێنە، 24.3٪ دەنگ و 19٪یش نووسینی درێژ سەرنجیان رادەكێشێ.

گرافیک 4: نیشاندەری سەرنجڕاکێشانی بابەتەکان لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لە هەرێمی کوردستان

متمانە بەنێوەڕۆکی بابەتە بڵاوکراوەکان لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان (سۆشیالمیدیا و ماڵپەڕەکان)

بەگشتی و لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان 38.9٪ی خەڵک متمانەیان بەنێوەڕۆکی بابەتە بڵاوکراوەکان لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان و سۆشیالمیدیا نییە، بەڵام 32.3٪ی خەڵکی متمانەیان بە نێوەڕۆکی بڵاوکراوەکان هەیە و 28.6٪یش رای خۆیان نەگوتووە.

گرافیک 5: نیشاندەری متمانە بە نێوەڕۆکی بڵاوکراوەکان لە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان

لایکی پەیجی سیاسەتڤان و کەسایەتییە سیاسییەکان

بەگشتی لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان بە رێژەی 54.7٪ هەرگیز، بە رێژەی 21.7٪ زۆر کەم، بە رێژەی 14.2٪ هەندێک جار و بە رێژەی 9.3٪ زۆر جار، بەکارهێنەرانی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی دەکەن.

گرافیک 6: لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی و سیاسەتڤان لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان

لەسەر ئاستی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان، بەرزترین رێژەی ئەوانەی لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی و سیاسەتڤانیان نەکردووە لە ئیدارەی زاخۆ بە رێژەی 63٪، بەدوایدا لە پارێزگای سلێمانی بە رێژەی 62٪ بووە. بەڵام ئەوانەی زۆرجار لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی دەکەن، لە ئیدارەی سۆران 12.7٪ بووە. هەروەها، ئەوانەی هەندێک جار لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی دەکەن لە پارێزگای هەڵەبجە 24٪ بوون. بەهەمان شێوەش ئەوانەی زۆر کەم لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی دەکەن لە ئیدارەی راپەڕین 36.9٪ بوونە.

گرافیک 7: لایکی پەیجی کەسایەتی سیاسی و سیاسەتڤان لەسەر ئاستی پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆکان

بەدواداچوون بۆ دەرکەوتنی پۆست لە دیواری لاپەڕەی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان

لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان، رێژەی 38.7٪ ی بەکارهێنەری پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان هەرگیز بەدواداچوون بۆ ئەو بڵاوکراوانە ناكەن کە لەسەر دیوارەكەیان دەردەکەوێت. 31٪ زۆر کەم و رێژەی 24.9٪ هەندێک جار و 5.2٪ زۆرجار ئەو كارە دەكەن.

گرافیک 8: بەدواداچوون بۆ پۆست و بڵاوکراوەکانی نێو سۆشیالمیدیا لە هەرێمی کوردستان

بەكارهێنانی ئامرازی دیكە بۆ وەرگرتنی هەواڵ و زانیاری

بۆ زانینی ئەوەی كە ئایا بەكاربەری پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكان تا چەند كەناڵ و ئامرازەكانی دیكەی راگەیاندن بۆ وەرگرتنی هەواڵ و زانیاری بەكاردێنن، پرسیارێكمان لە بەشداربووان كرد. بەپێی ئەم راپرسییە، لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان، لە دەرەوەی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكان، تەلەفزیۆن بە رێژەی 47.6٪، رادیۆ 6.4٪ و رۆژنامە بە رێژەی 1.8٪ سەرچاوەی هەواڵ و زانیارین. هەڵبەت رێژەی 51.3٪، واتا لانیكەم لە دوو كەس كەسێك لە هەرێمی كوردستان، هیچکام لەو سێ سەرچاوەیە بۆ وەرگرتنی هەواڵ و زانیاری بەكارناهێنن.

گرافیک 9: نیشاندەری بەکارهێنانی تیڤی، رادیۆ و رۆژنامە وەک سەرچاوەی هەواڵ لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان

پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكان بووەتە مینبەرێک بۆ ئاگاداربوون لە رووداوەکانی ناوچەکە.

پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان گۆڕانکاریی گەورەی لە گواستنەوەی زانیاری و شێوازی گەیاندن و تەنانەت کاتی ئاگاداربوون لە گۆڕانکارییەکان درووستکردووە. بەشێوەیەک کاریگەرییەکانی میدیا باوەکانی وەکو (رۆژنامە، رادیۆ و تیڤی) تێپەڕاندووە، بەڵام لەلایەکی دیکەشەوە دوورکەوتنەوەی بەرچاو لە راستی و درووستی زانیارییەکان هەیە. بەپێی راپۆرتی هەواڵی دیجیتاڵ 2022ی پەیمانگەی رۆیتەرز بۆ لێکۆڵینەوەی رۆژنامەڤانی " گۆڕانکاری لە وەرگرتن یان گرنگیدان بە هەواڵ، بەشێوەیەکە کەوا ئەوانەی گوتوویانە هەندێک جار و هەندێک کات گرنگی بە هەواڵ نادەن، زیادیان کردووە، بۆ نموونە لە ماوەی پێنج ساڵی رابردوودا، ژمارەی ئەوانەی گرنگی بە هەواڵ نادەن لەڕووی رێژەییەوە بووەتە دووهێندە، لەسەر ئاستی وڵاتانیش، بۆ نموونە لە بەڕازیل گەیشتووەتە 54٪، لە بەریتانیا گەیشتووەتە 46٪."، لە بەرامبەردا دەستکەوتنی هەواڵ لە پلاتفۆرمە جیاوازەکانەوە زیادی کردووە.

 لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان، 94٪ پێیانوایە پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەكان بوونەتە شوێنێك بۆ ئاگاداربوون لە رووداوەكانی دەوروبەر و تەنیا 4٪ی بەشداربووان ئەوەیان رەتكردووەتەوە.

گرافیک 10: نیشاندەری کاریگەری پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لەسەر ئاستی ئاستی هەرێمی کوردستان

کلیل لێرە بکە بۆ دابەزاندنی پووختەی راپۆرتەکە

[1] https://datareportal.com/reports/digital-2022-july-global-statshot

[2] https://datareportal.com/reports/digital-2022-iraq

[3] https://brandkri.com/the-snapshot-kurdistan-ict/

[4] https://www.usagm.gov/wp-content/media/2015/03/Iraq-brief-FINAL.pdf

[5] https://brandkri.com/the-snapshot-kurdistan-ict/

[6] https://www.fast-link.com/fastlinktelecom

[7] https://datareportal.com/global-digital-overview

[8] https://datareportal.com/reports/digital-2022-july-global-statshot

[9] https://www.postbeyond.com/blog/revenue-per-social-media-user/