سۆما زرار

 لیوا یەحیا رەسوول گوتەبێژی  فەرماندەی هێزە چەكدارەكانی عێراق بەشداریی لە گفتوگۆیەکی تایبەتی دووەمین کۆڕبەندی ساڵانەی هەولێردا بە ناونیشانی "کێشەکانی سەقامگیری: دۆخی ئاسایشی عیراق" كرد كە یاسین تەها، شارەزای كارووباری عێراق بەڕێوەی دەبرد.

یەحیا رەسووڵ لە گفتوگۆکەدا پرسی ئاسایشی سنووری وەك بابەتێكی گرنگ لە شەڕی دژی تیرۆر وێنا كرد و باسی لەوەكرد كەپێشتر سنووری عێراق و سووریا هەروا بە جێ هێڵرابوو. ئەو باسی لەوەش كرد كە داعش تەكتیكیەشڕی پارتیزانی بەكار دەهێنێت و توانای رووبەڕووبوونەوەی نییە و زیاتریش بە گرووپی 2 تاوەكوو 3 كەسی جموجۆڵ دەكات. رەتیشی كردەوە كە توانای داعش بۆ بەكارهێنانی درۆن و تەكنەلۆژیای پیشكەوتوو لە ئارادا بێت.

ئەو بابەتی هەوالگری بە رەگەزی گرنگی شەڕی دژی تیرۆر هەژمار كرد و گوتی ئێمە بە کەرەستە و رێگەی هەواڵگری ڕووبەڕوویان دەبینەوە، فەرماندەکانمان سەرەتا پشت بە هەواڵگری و وەرگرتنی زانیاری لەسەر خاڵەکان دەبەستن و دواتر لە ئاسمانەوە هێرشیان دەکەینە سەر، نموونەش بۆ ئەمە ئۆپەراسیۆنێکمان بوو كە لە ناوچەی عەکاشیک كردمان.

هەر لە درێژەی گوتەکانیدا، لیوا یەحیا رەسووڵ گوتی داعش رێكخراوێكی لۆكاڵی نییە و لە میدیا و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکاندا بەهێزە و ئەوان رێوشوێنی پێویستیان لە دژی ئەمە گرتۆتەبەر.

لەبەردەوامی قسەکانیدا لەسەر کەمپی (هۆل) گوتی: ئەو کەمپە قوتابخانەیەکی راستەقینەی نموونەیی بنچینەییە بۆ دروستکردنی نەوەیەکی تۆکمە و بەهێزتری داعش كە دەكرێ نەوەی دووەمی داعش بن، ئافرەتان هەر لەو کەمپەدا وەک دایک سەرچاوەی پەروەردەیەکی ژەهراین و ئەو ژەهرەش دەکەنە مێشکی منداڵەکانەوە و بە ئازادی بیری داعش بڵاودەکەنەوە. لەڕاستیدا دەتوانم وەک بۆمبی ئەتۆم ناوی ببەم. بۆ چارەسەری ئەو کێشەیەش گوتی ئێمە وەک حکومەتی عیراق چەندین خولی ڕاهێنانیان بۆ کردوونەتەوە لەپێناو خەڵکانێکی بێتاوان کە بەهۆی ناسەقامگیری سیاسیەوە کەوتوونەتە ئەو کەمپەوە. دەمانەوێت دووبارە بیانخەینە نێو پڕۆسەی دووبارە شیاندنەوە.

هاوکات ئاماژەشی بەوەکرد کە ژمارەیەکی زۆریان گەڕاندۆتەوە ناو خێزانەکانیان( 7 تاوەكوو 8 كاروان) بەڵام بەهۆی زۆری دانیشتوانی ئەم کەمپەوە پێویستمان بە هاوکاری و پاڵپشتی جیهانییە چونکە چارەسەری ئەم کێشەیە بەتەنیا بە ئێمە ناکرێت و دەبێت کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هاوکارمان بێت.

لە بەشێکی دیكەی گوتەکانیدا، لیوا یەحیا رەسووڵ لە پەیوەندی لەگەڵ دامەزراندنی دوو لیوا لە ناوچەكانی بۆشایی لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان، باسی لە گرنگی یاسای بودجە و کاریگەری لەسەر سەقامگیری کرد و وتی گەشبینم و لەماوەیەکی نزیکدا گوێمان لە دەرچوونی یاسای بودجە بێت. ئەو جەختی لەوە كردەوە كە هاوئاهەنگی ئەمنی و سەربازی لە نێوان هەولێر و بەغدا لە دوای هاتنی  سوودانی  گۆڕانكارییەكی 360 پلەیی بەخۆوە دیوە.

دەقی پرسیار و وەڵامەکان لەگەڵ یەحیا رەسوول، گوتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق:

لیوا یەحیا رەسوول، گوتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق: سەرەتا رێز  و سڵاوم بۆ تۆڕی میدیایی رووداو بۆ رێکخستنی ئەو کۆڕبەندە جوان و نایابە؛ سڵاو و ڕێز بۆ سەرجەم ئامادەبووان؛ پشتیوان بەخودا هەموو لایەک لەم کۆڕبەندە سوودمەند دەبن. 

پرسیار: زۆر دەگوترێت راگەیاندنی سەرکەوتن بەسەر داعش چوار بۆ پێنج ساڵ لەمەوبەر، بەمانای کۆتاییهاتنی رێکخراوەکە نییە، بە بەڵگەی ئەوەی بەم دواییانە داعش پەنای بۆ هەندێک تەکنیکی نوێ بردووە، وەک بەکارهێنانی درۆن، گەڕانەوە بۆ شار و گوندەکان و خۆگونجاندن لەگەڵ دۆخی دوای شکست. هەڵسەنگاندن و خەمڵاندنی ئێوە لەوبارەوە چییە؟

لیوا یەحیا رەسوول: وەک دەزانی، بە هەوڵی هەمووان لە هێزەکانی سوپای عێراق لە شەڕێکی دادپەروەرانەدا سەرکەوتنی سەربازییمان بەسەر داعش بەدەستهێنا؛ لە شەڕی رزگارکردندا کۆتاییمان بە هێزی سەربازیی داعش هێنا، ئەمەش بە بەشداری هەموو هێزەکانی عێراق؛ سوپای عێراق، پۆلیسی فیدراڵی، دەزگای دژە تیرۆر، حەشدی شەعبی، پێشمەرگە و خەڵکی هۆزەکان. ئەم کارە بە هاوسۆزییەکی نیشمانی بووە و لەو رێگەیەوە هێزی سەربازی داعشمان کۆتایی پێهێنا. لەکاتی پرۆسەی رزگاریدا ئاماژەمان بەوەکرد تائێستا مەترسیی پاشماوەی چەتەکانی داعش ماوە. ئەوەی کاریگەری دروستکردووە لەسەر عێراق و دۆخی نێوخۆی عێراق بریتی بووە لە سنوورەکان. لەگەڵ سووریای دراوسێدا سنوور جێهێڵرابوو. ئەگەر کەمێک بۆ دواوە بگەڕێینەوە، پێشتر هێزە ئەمنییەکان لەنێو شارەکاندا بوون، بەڵام سنوور و ناوچە بیابانییەکان کراوە بوون و هێزیان تێدا نەبوو. وەک فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان، هەر لەو کاتەی پرۆسەی رزگارکردن کۆتاییهات، جەختمان لەسەر بابەتی سنوور کردەوە. تائێستا هەڕەشە لە ناوچەکانی باکووری رۆهەڵاتی سووریا هەیە، کە چەندین رێکخراوی تیرۆریستی لێیە، لەوانە رێکخراوی تیرۆریستیی داعش. بۆیە ماوەیەکە کاری زۆرمان کردووە لەسەر تووندووتۆڵکردنی سنووری عێراق و پێشکەوتنی گەورەشمان لە تووندوتۆڵکردنی سنوورکان بەدیهێناوە. ئێستا سنووری عێراق تووندوتۆڵە و ساتری خۆڵ و خەندەق لێدراوە و تەلبەند کراوە و تاوەری چاودێری و کامێرای گەرمی بینین دانراوە، ئەوە وێڕای ئەوەی هێزی پاسەوانیی سنوور هەیە و لە پشت ئەوانیش هێزەکانی سوپای عێراقی لێیە. هەوڵەکانمان چڕکردوونەتەوە بۆ راوەدوونانی ئەو پاشماوە تیرۆریستییە. لە رێگەی ئەو راپۆرتانەی دەگەنە دەستمان و لە شیکردنەوەکانماندا دەردەکەوێت کە رێکخراوی تیرۆریستیی داعش لە عێراق لە کێشەی گەورەدایە. پێش ئەوەی بێمە ئەم کۆڕبەندە لەڕێگەی گرووپەکانی تایبەتی خۆمان، نامەم بەدەست گەیشت کە لە هەموو ناوچەکاندا ئۆپەراسیۆنمان دژی چەتەکانی داعش هەیە. ئەگەر بپرسی داعش کاریگەریی ماوە؟ دەڵێم بەڵێ کاریگەریی ماوە، چونکە ئێستا گەڕاوەتەوە سەر تاکتیکە کۆنەکەی و بەشێوەی مەفرەزە و پارتیزانی کاردەکات، خۆی دەشارێتەوە، سوود لە هەر دەرفەتێک وەردەگرێت بۆی بڕەخسێت. هەندێک کات رەنگە خراپیی کەشوهەوا، بێ ئاگایی و زۆر گرنگینەدان هەبێت. داعش لە هەندێک ناوچە چاودێریی جموجووڵی هێزەکانی عێراق دەکات، وەک چۆنییەتی کارکردن و ئەو رێگایانەی هێزەکانمان بەکاریان دەهێنین.   

پرسیار: دیارترین ئەو تاکتیکانە چین کە داعش ئێستا بەکاریان دەهێنێت؟ باس لە بەکارهێنانی درۆن و رێگەی نوێی هەواڵگری و چاودێریکردنی پەیوەندییەکان و بەکارهێنانی رێگەکانی تەلنەکۆژیا دەکرێت؟

یەحیا رەسوول: نەخێر، داعش ئێستا تاکتیکی پارتیزانی بەکاردەهێنێت، توانای رووبەڕووبوونەوەی نییە، بە شێوەی گرووپ 2 بۆ 3 کەس کاردەکات؛ لە هەندێک کاتدا رەنگە ژمارەکە بگاتە 5 بۆ 6 کەس، بەڵام توانای رووبەڕبوونەوەی راستەوخۆی هێزەکانی نییە. دووەم، سیستەمی پارتیزانی لە سەربازی  پێی دەڵێین "شەڕی تایبەت"؛ بۆمبێک دادەنێت و تەقەی راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ دەکات. داعش ناتوانێت درۆن بەکاربهێنێت. ئێمە ئێستا درۆن و تەکنیکەکان بەکاردەهێنین. دەمەوێت جەخت لەسەر خاڵێکی گرنگ بکەمەوە، ئەویش شەڕمان لەگەڵ پاشماوەی چەتەکانی تیرۆریستی داعش، شەڕێکی هەواڵگرییە، بۆیە فەرماندەیی باڵای سەربازی لەسەرووی هەموویانەوە رێزدار فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، رێزدار وەزیری بەرگری و بەڕێز سوپاسالار و هەموو فەرماندە سەربازییەکان، جەخت لە کاری هەواڵگری دەکەنەوە. لە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکاندا شانەی بەئامانجکردنمان دامەزراندووە و هەموو دەزگا هەواڵگرییەکانی تێدایە کە کار دەکەن و زانیارییەکان ئاڵوگۆڕ دەکەن. پێشتر دەزگای هەواڵگری زانیارییەکی لا بووایە، بۆ دەزگای هەواڵگری دیکە و هێزەکانی دیکەی نەدەگواستەوە کە لەسەر زەوی بوون، بەڵام ئێستا جیاوازە. تاکتیکێکی دیکە کە ئێستا ئێمە بەکاری دەهێنین بریتییە لە ئۆپەراسیۆنی جۆری و لەناکاو، ئەوەش لە رێگەی وەرگرتنی زانیاری هەوڵگری و دیاریکردنی ئامانج و بەدواداچوون و چاودێریی ئەو ئامانجانە و، پاشان هێزی ئاسمانی بەکاردەهێنین. لە هەندێک کاتدا ئۆپەراسیۆنی جۆری لە رێگەی هێزێکەوە دەکەین، کە بەشێوەیەکی نایاب مەشق و را‌هێنانیان لەسەر شەڕی کۆڵان بە کۆڵان و باڵەخانە و خانووەکان پێکراوە. دوایین ئۆپەراسیۆن بریتی بوو لە ئۆپەراسیۆنی ناوچەی عکاشات کە بۆ زیاتر لە 15 رۆژ چاودێری و بەدواداچوونی ئەو گرووپە تیرۆریستییە کرا. بە سەرپەرشتی و بەدواداچوونی رۆژانەی بەڕێز فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، توانیمان ئەو گرووپە دیاری بکەین و لە رێگەی هێزی ئاسمانی و لە لایەن هێزەکانی دژەتیرۆری قارەمانەوە 17 کەسی ئەو گرووپە کوژران، 3 بۆ چواریان سەرکردەی هێڵی یەکەمی رێکخراوی داعش بوون. ئێستا لێکۆڵینەوە لەسەر تەرمەکان بەردەوامە تاوەکو ناوەکان رابگەیێنین.

پرسیار: راپۆرتی ئەمریکی هەیە باس لەوەدەکات کە داعش لە 2023 هەڕەشەیەکی گەورەیە، بە بەڵگەی ئەوەی تائێستا ماوە و کردنە ئامانجی سەرکردەکانیان کاریگەری نابێت لەسەر هەڵوەشاندنەوەی رێکخراوەکە. پاشان، داعش تائێستا دەتوانێت بە ئاسانی دەستی بگاتە ئامرازەکانی پەیوەندیکردن و ئینتەرنێت لە تەواوی جیهاندا. هەڵسەنگاندنتان بۆ ئەو راپۆرتانە چییە؟

یەحیا رەسوول: داعش، رێکخراوێکی جیهانییە، نەک خۆجێیی. داعش لە هەموو جیهاندا هەیە. دووەم، داعش لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و لە پلاتفۆرمە ئەلیکترۆنییەکان زۆر بەهێزە، بەڵام ئێمە رووبەڕووی ئەمە بووینەتەوە، کارمان لەسەری کردووە و چەندین شوێن و سەکۆمان داخستووە و هەڵمانوەشاندوونەتەوە. سەرکەوتنی گەورەمان بەدەستهێناوە. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ 2014، لە کاتی کەوتنی نەینەوای خۆشەویست، داعش لە هەندێک ناوچەی عێراق لە رێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و راگەیاندنەوە شاری کەوتەدەست، بە بێ روودانی هیچ شەڕ و پێکدادانێک، بەڵام ئێستا دۆخەکە جیاوازە. ئێستا دۆخەکە لەژێر کۆنترۆڵی ئێمەیە و  رۆژانە لە رووی سەربازی، راگەیاندن، ئەلیکترۆنییەوە رووبەڕووی ئەو رێکخراوە دەبینەوە. داعش رێکخراوێکی نێودەوڵەتییە و لە تاڵیبان جیاوازە؛ تاڵیبان رێکخراوێکی نێوخۆیی یان هەرێمییە و تایبەتە بە ئەفغانستان، بەڵام داعش لە هەموو جیهاندا هەیە. دوای شەڕی رزگارکردن ئەوەی تێبینمان کردووە کە تەنانەت پەیوەندیکردن و هێنانە نێو ریزەکانی داعش، بەشێوەیەکی بەرچاو کەمیکردووە. ئێستا پشت بە کەسانی خۆجێی دەبەستێت؛ ئەوانە خۆیان لە زنجیرە چیاکان و بیابانەکان و لەنێو هەندێک ناوچەی پڕ لە دارودەوەن شاردووەتەوە.  

پرسیار: ماوەیەک لەمەوبەر کامپی هۆلت بە گەورەترین بۆمبی دانراوە ناوبرد، کە لە نزیک عێراقە. دوایین پێشهاتەکانی ئەو کامپە چییە کە پاشماوەی ئەو رێکخراوەی تێدا نیشتەجێیە؟

یەحیا رەسوول: سەیربکە، کامپی هۆل، هەزاران خێزانی داعش و منداڵی تێدایە و دەکرێت بڵێین 60 هەزار کەس لەو کامپەدا هەن. لە پەیمانگەی ئاشتی لە واشنتن ئەمەم گوت، کاتێک گوتاری عێراقم پێشکێش کرد. پەنا بەخوا رۆژی 9ـی ئەم مانگە لە لەندەن دەبم و گوتاری عێراق پێشکێش دەکەم. ئێستا کامپی هۆل قوتابخانەیەکی راستەقینەی نموونەییە لە دروستکردنی نەوەیەکی نوێی داعش. بۆچی ئەو ژن و منداڵانە لەوێن؟ یەکەم: منداڵەکان هیچ بەڵگەنامەیەکیان نییە. ژنەکان بە ئاشکرا قسەدەکەن و منداڵەکانیان بە بیری داعش پەروەردە دەکەن. ئێستا ژنانی داعش، منداڵەکانیان زۆر ژەهراویتر بە هزری داعش پەروەردە دەکەن. ئەگەر ئەو وڵاتانەی هاووڵاتیان لەوێییە، هەنگاو نەنێن لەبارەی چۆنییەتی چارەسەرکردنی کێشەی کامپی هۆل، دڵنیات دەکەمەوە نەوەیەکی نوێ دروست دەبێت کە لەگەڵمان دەجەنگێت و هیچ زانیارییەکمان لەبارەیان نییە.

پرسیار: دەکرێت ناویان بنێین نەوەی دووەمی رێکخراوی داعش؟

یەحیا رەسوول: بەڵێ، نەوەیەکە بە بۆمبی دانراوی دادەنێم، یان وەک بۆمبێکی ئەتۆمییە. من باسی عێراق و راوێژکاریێتی ئاسایشی نەتەوەیی دەکەم، هەنگاوی زۆرباشمان گرتووەتەوەبەر لەبارەی چاودێریکردنی عێراقییەکانەوە. زیاتر لە 6 بۆ 7 کاروانمان وەرگرتووەتەوە، وردبینی ئەمنیمان بۆ کردوون، ئەمانە کەسوکاری داعش بوون, یان ئەو کەسانەی لەنێو خێزانەکانی داعش رۆیشتوون، لەکاتی شەڕەکانی رزگارکردن، خەڵکێک هەبووە ترساوە، خێزان هەبووە ترساوە، نەیزانیوە و پێیانگوتوwە سوپا دێت و حەشدی شەعبی دێت و دەتانکوژن و سەرتان دەبڕن، ئەمانەیان ترساندووە، بۆیە لەگەڵ داعش رۆیشتوون و چوونەتە کەمپ، باشە تاوانی ئەمانە چییە لەنێو کەمپدا بمێنێتەوە!  

پرسیار: وەک خەمڵاندنی سەرەتایی، چەند عێراقی لە کەمپی هۆلن؟

یەحیا رەسوول: ژمارەیان زۆرە. ژمارەیەکی دروستمان لا نییە، نزیکەی 7 بۆ 8 کاروانمان گەڕاندووەتەوە عێراق، دوای ئەوەی وردبینی ئەمنیمان کردوون، لە کەمپی جدعە نیشتەجێمان کردوون. راوێژکارییەتی ئاسایشی نەتەوەیی بە هاوئاهەنگی لەگەڵ چەندین رێکخراو و مامۆستای زانکۆ، خوولی پێگەیاندنیان بۆ کردووەنەتەوە و، تێکەڵی کۆمەڵگەمان کردوونەتەوە، ئێستا ژیانی ئاسایی رۆژانەیان بەڕێدەکەن. 

بەو وڵاتانە دەڵێین کە هاووڵاتییان لەو کەمپەدا هەیە، خەجاڵەت مەبن کاتێکدا باسی ئەوە دەکرێت هاووڵاتیانیان لەوێ هەن. پێموایە پێویستمان بە هاوپەیمانییەکی نێودەوڵەتی هەیە، یان رێکخستنێکی نێودەوڵەتی یان کۆمەڵەیەکی وڵاتان، کە کار لەسەر چۆنییەتی دووبارە ئامادەکردنەوەی گەنج و منداڵانی نێو کەمپەکە بکەن، هەر وڵاتێک هاووڵاتی خۆی وەربگرێتەوە. ئەمە کارێکی زۆر گرنگە، چونکە دەبێت ئامادەبکرێنەوە و ئەمانە لە بەرامبەرت بن و هەموو داتا و و زانیارییەکانیان هەبن، مەعقوول نییە، ئەوانەی لەو کەمپەدان ناسنامەیان نادیارە، نازانم کێ لەوێیە، ئێستا ناوی کەسێک دێت، تەنانەت پێویستمان بە زانیاری پشکنینی دی ئێن ئەی هەیە، ئەمە زۆر گرنگە لە لام بێت. ئەمە هەر تەنیا لەسەر عێراق نییە؛ عێراق رۆڵێکی گەورەی گێڕاوە و تائێستاش رۆڵێکی گەورەی هەیە، بە سوپاسەوە راوێژکارییەتی ئاسایشی نەتەوەیی و حکومەت پشتیوانی ئەمە دەکەن، بەڵام ئەمە پێویستی بە وڵاتانی دیکەیە، تاوەکو هاووڵاتییەکانیان وەربگرنەوە و رێکار و هەنگاو بگرنەبەر.

پرسیار: ئایا دەوڵەتی عێراق بەرنامەیەکی ئامادەکردنەوەی هەیە، بۆ ئەوانەی لە کەمپی هۆلەوە دەگەڕێنەوە، یان بۆ ئەوانەی لەو رێکخراوە تێوەگلاون، هاوشێوەی بەرنامەی سعودیە؟ 

یەحیا رەسوول: سەیرکە، ئەزموونەکە جیاوازە. من، وەک حکومەتی عێراق بەرنامەیەکی ئامادەکردنەوەی باشم هەیە، دەڵێم بەرنامەیەکی نایابە، سەتان خێزانمان گەڕاندووەتەوە لە منداڵ و ژنان، تێکەڵ بە کۆمەڵگەمان کردوونەتەوە، ئێستا بەشێوەیەکی ئاسایی ژیانی خۆیان بەڕێدەکەن. 

پرسیار: چاودێریی گەڕاوەکان دەکەن؟

یەحیا رەسوول: بەدڵنیاییەوە، چاودێری ئەمنی و هەواڵگری دەکرێن و وازیان لێناهێنین. سەیرکە سەرەتا گرفتمان هەبوو زۆر لەخەڵکی لە تیرە و هۆزە عەرەبییەکان، وەک دەزانی ئێمە تیرە و هۆزین، ترسیان لە گەڕانەوەی ئەوانە هەبوو، دەیانگوت باشە چۆن کەسێک دێنیتەوە تەنیشتم، کە کوڕەکەی و باوکەکەی داعش بووە، رەنگە سبەی هەڵبگەڕێتەوە و بمکوژێت. راستییەکەی تووشی گرفتاری زۆر بووینەوە، بەڵام بە هەوڵی زۆر، توانیمان ئەو خەڵکە تێبگەیێنین بەوەی ئەمانە گوناهیان نەبووە، باوکەکە تیرۆیست بووە، سزاکەی خۆی وەرگرتوە و کوژراوە، زیندانیکراوە تاوەکو دواتر، بەڵام پێویستە ئەو منداڵ و ژنە بهێنمەوە نێو کۆمەڵگە، تاوەکو بەشێوەیەکی دروست ژیانی خۆیان بەڕێبکەن. من  چوار جار سەردانی سعودیەم کردووە، سەردانی سەنتەری محەمەد بن نایف موناسحم کردووە. باشترین ئەزموون کە لەسەر ئاستی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بینیم، راستییەکەی ئەزموونی سعودیەیە، زۆریش سەرکەوتوو بوون. 

پرسیار: باشە بۆچی ئەزموونی لەم شێوەمان نییە؟ 

یەحیا رەسوول: ژمارەکەی ئێمە زۆرە، تەنیا لە بەندیخانەی حەسەکە، 3000 زیندانی تیرۆریستی عێراقیمان هەن، لە تیرۆیستە هەرە پەڕگیرەکانن، کەمترین تیرۆیستیان بەرامبەر هەزار تیرۆریستە. من ئەمڕۆ پێوییستم بە هەوڵی گەورە هەیە. لە شەڕی داعش جیهان هەمووی لەپاڵ ئێمە وەستایەوە، بۆچی؟ با واقعی بین، ئەم مەترسییەی داعش، مەترسییە بۆ سەر هەموو جیهان، نەک تەنیا عێراق.

داعش گەیشتە دەروازەی بەغدا، لە هەر چرکەیەکدا دەچووە نێو بەغدا. لە ئەمریکا وەک دەزانن ناوەندی توێژینەوە هەیە لێکۆڵینەوە لەهەر دۆخێک دەکات و ئەنجامەکان بۆ حکومەت دەخاتەڕوو، ئەوانە باسی ئەوەیان کردووە کە بەنیازبوونە وەک عێراقێکی دابەشبوو مامەڵە لەگەڵ عێراقدا بکەن، ئەمە دوای کەوتنی شارەکان و 40٪ـی خاکی عێراق، بۆیە جیهان لە سەرووبەندی ئەوە بووە، مامەڵە لەگەڵ دابەشبوونی عێراقدا بکات، بەڵام سوپاس بۆ خوا بەهۆی ئەو خوێنە پاکانەی رژان و بەهۆی هەموو عێراقییەکانەوە کە هاوشان و هاسۆزبوون، وانەیەکمان بە جیهان دا، لە جیهاندا هیچ وڵاتێک نییە، هەموو خەڵکەکەی شەڕ بکەن و بجەنگن، لە هەر وڵاتێکدا سوپا هەیە، بەڵام لە عێراق هەموو گەلی عێراق دەجەنگا و شەڕی دەکرد. خوێنی کورد و عەرەب تێکەڵ بوو، سوننە و شیعە و هەموو پێکهاتەکانی عێراقی کریستیان لەگەڵ ئێزدی، ئەمە راستی کارەکەیە.

پرسیار: وێڕای هەوڵی ئەمنی، بەڵام رەخنەی لەوە دەگیرێت کە بارودۆخی بەندیخانەکان و کەمپەکان خراپە، ئەمەش زەمینەسازییە بۆ گەڕانەوەی داعش بەشێوەیەک لە شێوەکان، ئەمەش بە هۆکاری بێبەشکردن و نادیدەگرتن و ...؟

یەحیا رەسوول: پێموایە زیادەڕۆیی دەکرێت... هەندێک کات لە میدیاکانەوە زیادەڕۆیی دەکرێت، میدیا پەیامێکی خراپ لەبارەی عێراق دەگوزارێتەوە، بەداخەوە.

پرسیار: رەخنەگرتنەکان لەلایەن لیژنەکانی مافی مرۆڤەوەن، هەروەها لیژنەی مافی مرۆڤی پەرلەمان. 

یەحیا رەسوول: نموونەیەکت بۆ دەهێنمەوە... چەند رۆژێک لەمەوبەر برام عەلی خالیدی، میدیاکارە لە کەناڵی شەرقییە، چووە نێو بەندیخانەی حووت و چووە بەندیخانەی ژنان، وێنە راستەقینەکەی نێو بەندیخانەکانی گواستەوە. دووەم ئێستا بە نزیکەیی تەواوی کەمپەکان داخراون، تەنیا کەمپی خازر ماوە،  ئێمە کار لەسەر ئەمەش دەکەین بە سوپاسەوە راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی و سوپاس بۆ بەڕێز قاسم ئەعرەجی راوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی و هەوڵێکی گەورەیان داوە.

پرسیار: ئەی چی دەڵێیت لەبارەی تەنگ پێهەڵچنین و وردبینیی ئەمنی، تائێستا خەڵکی نەینەوا بە دەست ئەمەوە گرفتارن؟

یەحیا رەسوول: ئەمە هەڵگیراوە. بە راسپاردەی بەڕێز فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئاسایشی وەزاریی، خۆم لە کۆبوونەوەکە ئامادەبووم، وردبینی ئەمنی هەڵگیراوە. بۆچی؟ سادەترین نموونە، ئێمە داتا و زانیاریمان هەیە. بۆ نموونە من یەحیا رەسوولم پارچە زەوییەک لە هەولێر دەکڕم یان ئۆتۆمبێلێک لە فڵانە شوێن. دەچێتە نێو سیستەم و داتا و زانیارییەکان لەوێ هەیە، بۆیە پێویست بە وردبینی ئەمنی ناکات. ئەگەر داواکراوبوو ئەوکات ناوەکەم بۆ دەردەکەوێت، ئەگەر لە دادگا داواکراو بێت یان بڕە پارەیەکت لەسەر بێت یان قەرزی بانکی، هەموو ئەمانە لە سیستەم و داتابەیسەکە دەردەکەوێت. بۆیە دەڵێم ئەوەی لەبارەی عێراق دەگوازرێتەوە، بە دروستی ناگوازرێتەوە.

پرسیار: سەرباری ئەمەش بەڕێز لیوا ئێوە لە سوپان و بەشێکی فەرماندەکانی پێشمەرگە شایەتی ئەوە دەدەن هەندێک ناوچەی بۆشایی ئەمنی لە سنووری پارێزگاکانی کەرکووک و دیالە و تەنانەت لە نەینەواش رووبەری فراوانی خاک هەن، رێکخراوی تیرۆریستی داعش بەڕاشکاوی و ئاشکرا سوودیان لێ وەردەگرێت. لە ماوەی دوو ساڵی رابردووشدا ئەم بابەتە هەر چارەسەرنەکراوە. 

یەحیا رەسوول: سەیرکە، پێموایە ئەمڕۆ لەگەڵ حکومەتی هەرێمی کوردستان لە باشترین دۆخی هاوئاهەنگی و پەیوەندی داین. ئاستی پەیوەندییەکان لەم حکومەتە نوێیە بە سەرۆکایەتیی بەڕێز (محەممەد شیاع سوودانی) سەرۆکوەزیران فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان، 360 پلە گۆڕانکاری بەسەردا هاتووە. سەردانی بەردەوامی شاندەکان بۆ بەغدا بەدی دەکرێن، هەر لە بەڕێز سەرۆکی هەرێمی کوردستانەوە بگرە تادەگاتە بەڕێز سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانیش سەردانی بەغدا دەکەن. نەک تەنیا ئەمە، هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستان لە بەغدا لەلای ئێمەن. دوێنێ کۆبوونەوەیەکی زۆر گرنگی ئەنجوومەنی ئاسایش هەبووە کە تێیدا بڕیاری سەربازیی زۆر گرنگ لەسەر ئاستی عێراق درا. واتا تەنیا لەسەر ئاستی بەغدا و پارێزگاکانی ناوەڕاست و باشوور نادرێن بەڵکو لەسەر ئاستی عێراق. لەم کۆبوونەوە زۆر گرنگەدا بەڕێز فەریق عیسا، سوپاسالاری پێشمەرگە و شاندی وەزارەتی پێشمەرگە لەم بەشدار دەبن. هەموو پێداویستییەکانیان و هەموو شتێکی تایبەت بەخۆیان لە کۆبوونەوەکەدا گفتوگۆیان لەبارەیەوە دەکرێت. خاڵی دووەم، چەند پرسێکی زۆر گرنگ هەیە ئێمە بایەخی زۆری پێدەدەین. 

پرسیار: بمبوورە، بەڵام بۆچی ئەم لێکتێگەیشتن و هاوئاهەنگییانە لەسەر ئەرزی واقیعدا نابینرێن؟ فەرماندە سەربازییەکان ئاماژە بۆ ئەوە دەکەن، هەندێک ناوچەی بۆشایی ئەمنی هەن، کە چەکدارانی داعش بە چاوی ئاسایی تێیاندا دەبینرێن و زۆر ئازادانە دێن و دەچن. لەکاتێکدا ئەم هێزانە ئەو دەسەڵاتەیان پێنییە رووبەڕوویان ببنەوە. 

یەحیا رەسوول: با شتێکت بۆ باس بکەم، لێرەدا دوو خاڵی زۆر گرنگ هەن. خاڵی یەکەم ئەو رووبەرانەی کە لە ناوچەکانی بۆشایی ئەمنیدا بەدی دەکرێن لەنێوان دوو هێڵدان. هێڵێکیان هێزەکانی فیدراڵی لێیە و لە بەرامبەریشدا لە هێڵی دووەم، هێزەکانی پێشمەرگەی لێیە. ئەم بۆشاییە ئەمنییانە لەلایەن هەردوو لایەنەوە نەخشەیان بۆ داڕێژراوە و بە فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و دەزگا هەواڵگرییەکانمانەوە بەوردی چاودێری دەکرێن. بەو واتایەی ئاگادارین لەم نێوەندەدا چی دەگوزەرێت. هەرچییەک دەگوزەرێت و روودەدات، ئێمە ئاگادارین و هەموو زانیارییەکمان لەبارەیانەوە هەیە. هەنگاوێک هەیە ناومانە و پێموایە ئەمە هەنگاوێکی باشە، کە بڕیاری دامەزراندنی دوو لیوای هاوبەشمان داوە. هەموو رێکارە کارگێڕییەکان بۆ پێکهێنانی ئەم دوو لیوایە کۆتاییان پێهاتووە. تەنیا و تەنیا چاوەڕێی خەرجکردنی شایستە داراییەکان دەکەین. بۆچی؟ ئەم دوو لیوایە لەسەر پەیکەربەندیی وەزارەتی بەرگریی دادەمەزرێن، مووچەکانیان، دەرماڵەکانیان و هەموو پێداویستییەکانی دیکەیان لە وەزارەتی بەرگریی وەردەگرن. پێموایە و پەنا بەخوا و هەموو هیوایەکیشم لەم سۆنگەیەدایە و بەوپەڕی رێز و ستایشەوە بۆ ئەنجوومەنی وەزیران، بە پەسندکردنی بودجەی گشتی، ئەم شایستە داراییە بۆ ئەم دوو لیوا هاوبەشە خەرج دەکرێت. ئێمە لە وەزارەتی بەرگرییدا لە ماوەی رابردوودا بودجەیەکی وەهامان نەبوو کە لە ئاست چاوەڕوانییەکانماندا بێت. لە 2019ـەوە بودجەی وەزارەتی بەرگری 650 ملیۆن دۆلار بووە. چی پێبکەم، چی بکڕم، کەرەستە و پێداویستییە سەربازییەکان بە چی پڕبکەمەوە، کامەیان گرنگترە دەستی بۆ ببەم و کامەیان دوابخەم و دواتر بیکڕم. لە کاتێکدا ئێمە بەردەوام پێویستمان بە پێشخستن و گەشەپێدانی توانا سەربازییەکانمان و نوێخوازی بەردەوام هەیە لەسەر ئاستی هێزی دەریایی، ئاسمانی، بەرگریی ئاسمانی، هێزی گورزوەشێنی ئاسمانی و وشکانی بەهەموو یەکینە و رشتەکانیانەوە. بۆیە پێموایە لە قۆناخی داهاتوودا گۆڕانکاری زۆر گەورە لەسەر هەموو ئاستەکاندا بەدی دەکرێت. لەسەر ئاستی حکومەت، لەسەر ئاستی هاوئاهەنگی لەگەڵ هەرێمی کوردستان. هەروەها بابچین سەردانی کۆلێژی ئەرکان و کۆلێژی بەرگریی نیشتمانی و کۆلێژی جەنگ بکەین، لە سەرجەم ئەم کۆلێژانەدا برایانی پێشمەرگەمان تێیدا بەشدار و رۆڵ دەگێڕن و بڕوانامەی بەرزی ئەکادیمی سەربازی لە وەزارەتی بەرگریی وەردەگرن. هەروەها دوێنێ لەگەڵ راگەیاندنی وەزارەتی پێشمەرگە هەڤپەیڤینم هەبوو، پێمڕاگەیاندن وەک لێپرسراوی راگەیاندن و گوتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق ئامادەم پێشوازیتان لێبکەم و لەسەرجەم خولەکانی پێگەیاندنی راگەیاندنەکان بەشداریتان پێدەکەم. ئەمڕۆ هاوئاهەنگییەکان لەسەر ئاستێکی باڵادان. لە راستیدا لێرە دەمەوێ ئاماژە بەخاڵێکی زۆر گرنگ بکەم. ئەوی رۆژێ بەوردی گوێم لە گوتارێکی بەڕێز فەخامەتی سەرۆک مەسعود بارزانی گرتبوو. لە راستیدا گوتارەکەی زۆر بەدڵم بوو. کاتێک پرسیاری لێکرا تۆ کوردی یان عێراقی؟ وەڵامێکی هێندە جوانی دایەوە، هەموومان شانازی پێوەدەکەین کاتێک گوتی: "من شانازی بە کوردبوونی خۆم دەکەم و شانازی بە عێراقی بوونیشم دەکەم". برایان، ئەو مەترسییەی ئێستا بەرۆکی هەمووانی گرتووەتەوە، مەترسییەکی راستەقینەیە. تیرۆریست، نازانێت ئەمە پێشمەرگەیە یان سەربازی سوپای عێراقە، نازانێت ئەمە کوردە یان عەرەبە، تەنیا ئەوە دەزانێت چۆن بکوژێت، چۆن خوێن بڕێژێت و خوێنی ئێمەی عێراقی حەلال بکات. لە جەنگی رزگارکردنی پارێزگاکاندا ئەوەم دێتەوە یاد، کاتێک بەرەو روومادی پێشڕەویمان دەکرد، دواتر بۆ موسڵ و سەڵاحەددین بینیم بە شێوەیەکی بەرنامە بۆداڕێژراو کاریان کردووە. هەموو رێگاوبانەکان وێران کرابوون، سەرچاوەکانی ئاو تەقێندرابوونەوە، کارەبا لەناوبرابوون، ستوون و کێبڵەکانی کارەباش نەمابوون، واتە پلانێکی زۆر روون و ئاشکرایە بۆ خاپوورکردن و لەناوبردنی عێراق. بەڵام سوپاس بۆ خوای گەورە، توانیمان بگەینە کەناراوی ئارامی و ئەمڕۆش ئاوەدانی و پێشکەوتن و گەشەسەندنی بەرچاو دەبینرێن. دوایین جار بینیمان لە پاڵەوانێتیی کەنداو بۆ تۆپی پێ لە بەسرە، چۆن کەرنەڤاڵێکی وەرزشیی نایاب بەڕێکرا. ئەمە پەیامێک بوو بۆ هەموو جیهان، کە ئیدی بەسرە و عێراق ئارامە و بەهاوئاهەنگی گەلی عێراق بەسەرجەم پێکهاتەکانیانەوە چۆن سەرکەوتنێکی مێژوویی تۆمارکرا. ئەمانە هەموو پەیامی ئەرێنین. 

پرسیار: بەر لەوەی پرسیارەکان وەربگرین، هۆشداری فەرماندە سەربازییەکان بەگوێی سیاسییەکان دەگەیێنین بۆ ئەوەی بەزووترین کات بودجەی گشتیی پەسند بکەن، بەپێچەوانەوە، دەرهاوێشتە ئەمنییەکانی دواخستنی ئەم پرۆژەیاسایە کاریگەری نەرێنی دەبێت بەسەر پێکهێنانی هەردوو لیوا هاوبەشەکە بۆ دەستگرتن بەناوچە ناکۆکەکان و ئەو ناوچانەی بۆشایی ئەمنییان هەیە. 

یەحیا رەسوول: بمبوورە قسەکانت دەبڕم، من هیوادارم و متمانەم بە سەرجەم فراکسیۆنە سیاسییەکان و ئەنجوومەنی نوێنەران هەیە و چاوەڕێی پێدانی موژدەیەکی دڵخۆشکەر دەکەین بۆ ئەوەی بودجە تێپەڕێنن و پەسندی بکەن. 

دەقی پرسیاری ئامادەبووانی کۆڕبەندەکە لە یەحیا رەسوول و وەڵامەکانی ئەو بۆیان: 

دکتۆر ئازاد عەلی لە سووریا: سڵاوتان لێبێت جەنابی لیوا، دەمەوێ چەند تێبینییەک بخەمەڕوو. بەر لەوەی ئاماژە بەکەمپی هۆل بکەم، ئاماژەتان بەچارەسەرکردن و ریشەکێشکردنی پاشماوەکانی داعش کرد لە رووی هەواڵگرییەوە. لە راستیدا دەبێ سوپەر هەواڵگری بێت. بابەتەکە بە مەفرەزەکانەوە بەند نییە، ریشەی زۆر قووڵی هزری داعش هەیە کە لەناخییەوە داعش لەدایک بوو. بەڕێزتان ئاماژەتان بە درێژەپێدراوی جوگرافیش کرد، بۆشاییەک هەیە من ناتوانم وەڵامی بدەمەوە و داوا لە بەڕێزیشتان ناکەم وەڵامی بدەنەوە. کەمپی هۆل هێندەی عێراقییە ئەوەندە سووریی نییە، بۆ زانیاریشتان لەسەر سنووری عێراقدایە لە نزیک ناوچەی شنگال. تەواو لەسەر سنووری عێراقە. 

یەحیا رەسوول: لێرەدا دەرفەتێکم پێبدە لەسەر ئەم خاڵە بدوێم. من سوورییەکانم تۆمەتبار نەکرد بەوەی هەموو تیرۆریستەکان سووری بن، ئەمە خاڵی یەکەم. من لە قسەکانمدا باسم لەوەکرد، رێکخراوی تیرۆریستی داعش رێکخراوێکی نێودەوڵەتییە، دان بەسنوورەکان و جوگرافیادا نانێت و تەنیا باوەڕی بە بیرۆکەی تیرۆری تەکفیری هەیە. خاڵی دووەم، کەمپی هۆل لە دووری نزیکەی هەشت کیلۆمەترە لە سنووری عێراق بەهەمان شێوە گرتووخانەی حەسەکە کە ئەویش نزیکەی 10 کم لە دەرەوەی سنووری عێراقدایە. لەوێش نزیکەی 30 هەزار تیرۆریستی لێیە و لەوێش تەنیا نزیکەی سێ هەزار تیرۆریستی عێراقی هەیە. کە دەڵێم عێراقی، مەبەستم ئەوانەی رەگەزنامەی عێراقییان هەبووە. 

دکتۆر ئازاد عەلی لە سووریا: بەڵێ بەڕێز لیوا من نامەوێ درێژە بەم بابەتە بدەم، دەمەوێ ئاماژە بەوە بدەم، لایەنی نێودەوڵەتی هەیە وەڵامی پرسیارەکانمان نادەنەوە. بۆ نموونە لە هەندێک ناوچەی زۆر فراواندا داعش بوونی هەیە و کەس بۆی نییە بچێتە ئەو ناوچەیە. چەکدارانی داعش ئەوانەی لە گرتووخانەی پارێزگای حەسەکەدان کە لەژێر چاودێری بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەردان، بۆچی ئەوان بەمشێوەیە پارێزراون و چارەنووسیان هەڵپەسێردراوە. تەنیا ئەوەندە دەڵێم وەک هۆشدارییەک ئاگاداری خۆتان بن و هاوئاهەنگیتان لەگەڵ برایانتان هەبێت لەودیوی سنوور. نازانین چ جۆرە پلانێک لە ئارادایە، بۆمبی داعش هێشتا لەسەر هەموو ئاستەکاندا ماوەتەوە. سوپاستان دەکەم. 

یەحیا رەسوول: سوپاس، تێبینییەکانتان زۆر وردن. گرتووخانەی حەسەکە یەکێکە لە مەترسیدارترین گرتووخانەکان. بۆ زانیاریتان ئەوەی باسی لێدەکەن، گرتووخانە نییە، قوتابخانەیەک بوو کردیانە گرتووخانە. وەک فەرماندەیەکی سەربازیی عێراقی و هاوکات وەک بەرپرسێک لە دەزگای هەواڵگری عێراقی دڵنیات دەکەمەوە، وردترین زانیاریمان لەژێر دەستدایە لەبارەی گرتووخانەی حەسەکە. خاڵی دووەم، دڵنیات دەکەمەوە و بۆ ئەمەش پلانمان داڕشتووە، فەرماندەی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکان کە ئەوکات لەلایەن بەڕێز عەبدولئەمیر شەممەری وەزیری ناوخۆی ئێستا بەڕێوەدەبردرا، ئێستاش بەڕێز فەریق قەیس بەهەمان شێوە کارمان بۆ تۆکمەکردنی زیاتر و پاراستنی زۆر باشی سنوورەکان کردووە. تەنیا بە تۆکمەکردن و پاراستنیش نەوەستاوین، بەڵکو کامێرای گەرمپێوی 24 کاژێری و مەفرەزەی گەڕۆکی 24 کاژێری هەیە و یەکینەی سەربازیی هەمیشەیی و جێگیرمان لەپشت سنوورەکاندا هەیە و بەردەوامیش ئۆپەراسیۆنی جۆریی لەم ناوچەیەدا ئەنجام دەدەین. باسم لە ئۆپەراسیۆنێکی جۆری و زۆر تایبەت کرد کە قارەمانانی دەزگای دژەتیرۆر کردوویانە، لە ناوچەی عەکاشات بووە. لەم ئۆپەراسیۆنەدا 17 تیرۆریستمان لەناوبرد و دەستمان بەسەر چەندین بەڵگەنامەی زۆر گرنگدا گرت و بەپشتبەستن بەم بەڵگەنامانە بەدواداچوونیان بۆ دەکەین. خاڵی دووەم: ئەگەر روویدا و دەکرێ رووبدات بەهۆی ئەوەی ناوچەی باکووری رۆژهەڵاتی سووریا زیاتر لە لایەنێکی تێدایە و دۆخێکی ئاڵۆز لەناوچەکانی باکوور رۆژهەڵات و رۆژئاواش هەیە. رێکخراوی تیرۆریستی هەن، لە نوسڕە و ئەحرار ئەلشام و داعش. لە ناوچەکانی دیکەش رێکخراو و گرووپی چەکداری جیاواز هەن لە ژێر کۆنترۆڵی هێزەکانی رووسی و ئەمریکی. سەرجەم ئەمانە دۆخەکە زۆر قورستر و ئاڵۆزتری دەکەن. ئەرکی ئێمەی عێراقییەکان، خاکی عێراق بپارێزین. 

مۆدێراتۆر: پرسیارەکە لێرەدا ئەوەیە، بەڕێز لیوا ئایا هەڵکەندنی چاڵ و بەرزکردنەوەی بەربەست و دانانی رەبایە و جێگیرکردنی هێز، بەسن بۆ رەواندنەوەی نیگەرانییەکانی مەترسیی رێکخراوە تیرۆریستییەکان لەسەر سنوور؟ 

یەحیا رەسوول: بابەتەکە تەنیا دانانی بەربەست و قوڵڵـەی سەربازیی نییە بۆ تۆکمەکردنی سنوور. ئێمە بنەمایەکی سەربازیمان هەیە؛ هەمیشە ئاستەنگ دروستبکە و بەربەست بخە بەردەم لایەنی بەرامبەر تا دەگەیتە ئەو خاڵەی تۆ مەبەستتە. دووەم لە سەربازییدا بنەمایەکی دیکەمان هەیە و دەڵێین باشترین ئامرازی بەرگریکردن، هێرشکردنە. تۆ هەمیشە هێرشکاربە. خاڵی سێیەم ئێمە هەموو رێوشوێنێکی پاراستن و بەرگریکردنمان داناوە و خاڵی چوارەم هاوئاهەنگییەکی باڵامان دروستکردووە لە رووی هەواڵگرییەوە. بەو بەڕێزەشم راگەیاند، جەنگی ئەمڕۆ، جەنگی هەواڵگرییە. 

مۆدێراتۆر: بمبوورە با پرسیارێکی دیکە وەربگرین. 

خەیری بۆزانی: سوپاس بەڕێز لیوا بۆ بەشداریکردنت لەم پانێڵە. دەمێکە هیوام وابوو چاوم بە فەرماندەیەکی باڵای سەربازی بکەوێت بەتایبەتی لەسە ئەو ئاستە بێت کە بەناوی سوپای عێراق قسە دەکەن. ناوم خەیری بۆزانییە، بەرپرسیارم لە رزگارکردنی رفێندراوانی ژێر دەستی داعش. هەمووان دەزانین و بەڕێزیشتان ئاماژەتان پێدا کە داعش نزیکەی 40٪ـی خاکی عێراقی داگیرکردبوو. دوای نەمانی داعش لە رووی سەربازییەوە لەسەر ئەرز، تاوەکو ئێستاش ژمارەیەکی زۆری ژنان و منداڵانی ئێزیدی لەو ناوچانەدا ماون کە پێشتر داعش داگیری کردبوون، هەر لە موسڵەوە بگرە تاوەکو هەموو ناوچەکانی دیکە. بەڵام زۆر بەداخەوە، هێزە ئەمنییەکانی عێراق بە سوپاشەوە، بەهیچ شێوەیەک بایەخیان بەم بوارە نەدا. لەیادیان کرد، ویستیان لەیادی بکەن، نازانم. بەڵام لەوە دڵنیاین کە تاوەکو ئێستا ژنان و منداڵی ئێزیدی لەو گوند و ناوچانەدا ماون کە پێشتر داعش داگیری کردبوون. خاڵێکی دیکە، کەمپی هۆڵ و جەدعا بەڕێزتان ئاماژەتان بەوەدا کە ئەم داعشییانەی نێو ئەم دوو کەمپە تیرۆریستن و بەشێکیان عێراقین و باستان لەوەکرد، چەند ساڵێک پێویستە بۆ ئەوەی دووبارە هەڵسەنگاندنیان بۆ بکرێت و هۆشیاربکرێنەوە و لەسەر بەرنامەی تایبەتدا پێبگەیێندرێن. عێراق لێرە چی کرد؟ ئەم بکوژانەی لە کەمپی هۆل گواستەوە ناو خاکی عێراق و لە کەمپی جەدعە لە نزیک شنگال نیشتەجێی کردن، واتا لە نزیک خەڵکی قوربانیدەر. بەمەش بکوژانیان لە پاڵ خەڵکی لێقەوماو بەدەست ئەم بکوژانە نیشتەجێکرد. 

یەحیا رەسوول: زۆر سوپاس. بابەتی یەکەم لەبارەی ژنان و منداڵانی ئێزیدی. ئێمە لە سەرەتاوە وەک هێزە چەکدارەکانی عێراق ئەو رووداوەی بەسەر گەلی ئێزیدیمانەوە هات، زۆر نیگەرانی کردین. هێندە دڵگران و خەمبارین ناتوانم چۆن باس لەم ئازارە بکەم. بەڵام زۆر شتمان کرد بۆ گەڕاندنەوەی ژمارەیەکی زۆری رفێندراوەکان بەتایبەتی کەنیزەکان. هەر زانیارییەکت هەبێت و بەڕێزتان دەڵێن زانیاریمان هەن یان هەر کەسێک زانیارییەکی هەبێت، ئەم زانیارییانەمان پێبدەن لە کوێی نەینەوا هەن و ماون، ئێمە ئامادەین هەموو شتێکیان بۆ بکەین. بەڵام دووپاتی دەکەمەوە لەنێو بازنەی سەربازیدا تا دەگاتە بەرزترین ئاستی پلە و پۆستە سەربازییەکان لە پارێزگاکان و لە بەغدا و لە هەموو شوێنێکدا، بەردەوام بەدوای ژنان و منداڵە ئێزیدییەکاندا دەگەڕێین. خاڵی دووەم، بەڵێ، بەڵێ بەڕێزم ئەو خێزانانە و ئەو منداڵانەی لە کەمپی هۆڵ هێناومانن، کاتێک خێزانێک دەگەڕێنمەوە پێویستم بەوەیە هەڵسەنگاندنیان بۆ بکەم و لەسەر بەرنامە و مەنهەجێکی دیاریکراودا پەروەردە بکرێن و پێبگەیێندرێن بۆ ئەوەی ئاوێتەی کۆمەڵگەیان بکەمەوە، زۆر باشترە لەوەی وەک خۆی بیهێڵمەوە و سبەی دووبارە ببێتەوە تیرۆریست و لە ئاییندەدا کردەوەی تیرۆریستی بکات و هێرش بکاتە سەر ئێمە. بابەتێکی دیکەش هەیە، کە لێپێچینەوەی ئەمنییە، بەڵێ تاوانبار و بکوژ هەن، خەڵک و هاووڵاتییان سەربڕیوە، ئەمە بەهیچ شێوەیەک لێی خۆش نابین، بەڵام کەسانێک هەن پەیوەندییان بەم تاوانانە نەبووە. بۆ نموونە ژنێک هاوژینەکەی پەیوەندیی بەم رێکخراوە تیرۆریستییە کردووە و ئەویش ناچار لەگەڵی ماوەتەوە و تووشی ئەم هەموو نەهامەتییە بووەتەوە. تاوانی ئەو و منداڵەکانی چییە؟ بۆچی دەستبەرداری بم، بۆچی نەیگەڕێنمەوە و بۆچی سوود لە منداڵەکانی نەبینم و پەروەردەی نەکەم و بیکەمە هاووڵاتییەکی دروست و دڵسۆزی ئەم نیشتمانە، بۆچی دەستبەرداری بم بۆ ئەوەی سبەی ببێتە تیرۆریست و هێرش بکاتە سەرم و برایەکی خۆی بکوژێت؟ 

مۆدێراتۆر: بەڵام ئەوە پێویست بە هەوڵێکی زۆر مەزنە، کات و توانای زۆری پێویستە؟ 

یەحیا رەسوول: ئەمە ئەرکی دەوڵەتە، بەڵێ ئەمە راستە. زۆرجار بۆ سکاڵا دێنە لام و پێمدەڵێن، ئەم کەسە هێندە هاووڵاتیی کوشتووە و لەم ناوچەیەدا رۆڵەی ئەم هۆز و خێڵەی سەربڕیوە و ماڵی ئەوەی تاڵان کردووە و خانووی ئەمەی تەقاندووەتەوە و دەستدرێژی کردووەتە سەر نامووسی ئەم خێزانە و دەبێ رادەستمان بکەن بۆ ئەوەی تۆڵەی خۆمان بکەینەوە. ئەمە نابێت بەمشێوەیە بەڕێوەبچێت. دوای ماوەیەک لە دانیشتن و گفتوگۆی بەردەوام لەگەڵ کەسایەتییە کۆمەڵایەتییەکان، پیاوانی ئایینی و ئاینزاکان و هۆز و خێڵەکانمان گەیاندە قەناعەتێک کە کەسوکاری ئەم بکوژانە هیچ تاوانێکیان نییە، ئەگەر هاوژینەکەیان، کوڕەکەیان، براکەیان کارێکی وەها دڕندانەی کردبێت. ئەگەر من تاوانبار بم، ئەندامانی خێزانەکەم چ تاوانیان هەیە. پێمڕاگەیاندن کە گەڕاندنەوەی ئەم خێزانانە و دووبارە ئاوێتەکردنیان بۆ ناو کۆمەڵگە زۆر باشترە لەوەی تەواوی ئەندامانی دیکەیشی وەک ئەو تاوانبار ببن و بەیانی ببنە دوژمن و دەستیان خەڵتانی خوێنی ئێمە بێت. با نموونەیەکی دیکەت بۆ بهێنمەوە، لە سعودیە ئەو تیرۆریستە دەهێنن کە خەڵکی کوشتووە و سەری هاووڵاتیی بڕیوە، تەنانەت لێبوردن ئەویش دەگرێتەوە. لە گرتووخانە دەریدەهێنن و دەیگوازنەوە ناوەندێکی تایبەت و پەروەردەی دەکەن و شتی نوێی فێردەکەن و بەرنامەی تایبەتی پێدەدەن و دەیکەنەوە هاووڵاتییەکی باش و دروست و دەیگەڕێننەوە ناو کۆمەڵگە. ئێمە وەهامان نەکردووە. 

عەباس: ئاماژەتان بۆ سنووری عێراق – سووریا کردووە و باستان لە دەرهاوێشتەکان و رەهەندە جیاوازەکانی دیکەش کرد هەر لە فراوانی خاک تا بابەتە پەیوەندیدارەکانی دیکەش. بەڵام ئەوەی دەستی بەسەر ئەم بۆشاییەدا گرتبوو کە نزیکەی 400 کم دەبێت و قوربانیی بۆ دا و زیاتر لە 27 جار هێزەکانی ئەمریکا هێرشیان کردە سەر و لایەنی دیکەی نەناسراویش هێرشیان کردە سەر و ژمارەیەکی زۆر شەهیدیان دا، هێزەکانی حەشدی شەعبی و هێزە ئەمنییەکانی دیکەی عێراقی بوون. تاوەکو ئێستاش ئەم بۆشاییانە ماون. پرۆسەی بەئامانجگرتنی یەکینە سەربازیی و ئەمنییەکان بەتایبەتی لە شنگال لەلایەن هێزەکانی تورکیا کە راستەوخۆ حەشدی شەعبی دەکەنە ئامانج. هەڵوێستی فەرمیی حکومەتی عێراق چییە لەمبارەیەوە. بەڕێزتان دەزانن سەرکۆنە و راگەیێندراو بەس نییە، بەڵکو بەئامانجگرتنی ئەم هێزە کە کۆنترۆڵی دۆخەکەی کردووە و رێگری لە هاتن و هێرشی تیرۆریستان کردووە. لە کاتێکدا مانەوەی ئەم بۆشاییانە و بوونی مەترسی کەمپی هۆل و حەمام عەلیل و نزیکی لە بوونی گرووپە تیرۆریستییەکانی دیکە رەنگە دۆخی نەرێنی لێ بکەوێتەوە. پرسیارەکەم ئەوەیە؛ چ هەڵوێستێکی فەرمی هەیە کە دەبێ بگیرێتەبەر بە هاوئاهەنگی لەگەڵ هەرێم، وەک بەڕێزتان ئاماژەتان پێکرد کە هاوئاهەنگیتان لەگەڵ هەرێم لە ئاستێکی زۆر باڵادایە و لەسەر ئەرزیش ئەم هاوئاهەنگییەمان بینیوە. هەڵوێستی فەرمی چییە؟ چۆن مامەڵە لەگەڵ تورکیا و ئەمریکا و ئەوانەی دیکە دەکەن، کە ئاسایش و سەروەریی عێراق دەکەنە ئامانج. 

یەحیا رەسوول: لەبارەی بابەتی حەشدی شەعبی، حەشدی شەعبی بەشێکە لە سیستەمی ئەمنی و بەرگریی نیشتمانیی عێراق. هەروەها حەشدی شەعبی وەک هێزێکی یاسایی لە پەرلەمان دەنگی پێدرا و یاسای تایبەتی خۆی هەیە و لەپاڵ هێزە ئەمنی و سەربازییەکاندا لە گۆڕەپانەکاندا هەن و لە زۆربەی ناوچەکاندا هێزیان هەیە. بەدڵنیاییەوە ئێمە قبووڵی ناکەین، هێرش بکرێتە سەر هەر هێزێکمان جا سوپا بێت، یان پۆلیس و حەشد و پێشمەرگە. هەروەها لە زۆربەی ئەو کۆبوونەوانەی تێیدا بەشداربووین، بەتایبەتی لەبارەی سنووری عێراق. ئێستا دۆخی سنووری عێراق و سووریا زۆر جیاوازە و باسمان لێوەکرد. هاوکات کێشەمان هەیە لەگەڵ هەردوو دراوسێمان ئێران و تورکیا. لە یەکەم کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی ئاسایشدا بەڕێز فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکان ئاماژەی بە دەستگرتن و کۆنترۆڵکردنی سنوورەکان کرد. بەتایبەت هێڵی سفر لە نێوان هەردوو دراوسێمان ئێران و تورکیا. دەسبەجێ بڕیار درا و رێوشوێنی ئەمنی گیرانەبەر و هێز جێگیرکران و داوای دامەزراندنی پاسەوانییسنوور لە کەرتی یەکەم کرد کە ناوچەی باکوور یان کوردستان دەگرێتەوە. پێمان باشبوو خەڵکی ئەم ناوچە باکوورییانە وەربگیرێن و دامەزرێن بەهۆی ئەوەی رۆڵەکانی ئەم ناوچەیە زۆر شارەزای هەڵکەوت و سرووشتی جوگرافی ناوچەکەن، کە هەڵکەوتەی جوگرافییەکەی زۆر سەختە. هەروەها شایستەی دارایی و بڕیاری کارگێڕی بۆ دامەزراندن دەرکران لەگەڵ پێدانی چەک و دروستکردنی مەفرەزەی هێزی تایبەتی پاسەوانی سنوورەکان بەپێی پێویست. ئێستا بەشێک لە هێزە ئەمنییە فیدراڵییەکان لەم ناوچانەدا هەن. بەتایبەتی لە هێڵی سفر لەگەڵ سنووری تورکیا. بەهەمان شێوە لەگەڵ ئێران و توانرا رێگری لە زۆر شت بکرێت. خاڵی دووەم، بنەمایەکی کارکردنمان هەیە لە حکومەتی عێراق، بەوەی نامانەوێ خاکی عێراق ببێتە سەرچاوەی دەستدرێژیکردن و هێرشکردنە سەر هیچ وڵاتێکی دراوسێ. من لە رووی سیاسییەوە قسە ناکەم، من لە روانگەی سەربازییەوە قسە دەکەم ئەمە بۆ سیاسەتڤانان جێدەهێڵم. بەڵام ئەوەی دەبینین، هاوکێشە هەیە، پەیوەندیی باش لەگەڵ هەموو لایە بەدی دەکرێن لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ و وڵاتانی هەرێمی و نێودەوڵەتیش. سەرجەم ئەم پێشهاتانە پێموایە کرانەوەیەکی زۆر گرنگە بەڕووی هەمووانەوە. چەند رۆژێک لەمەوبەر کۆنگرەی پەرلەمانەکانی عەرەب لە بەغدا سازکرا. دوێنێش بەڕێز سکرتێری گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان لە بەغدا بوو، چاوی بە بەڕێز سەرۆکوەزیران کەوت و ئەمڕۆش بەیاوەری راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی سەردانی نەینەوا کرد. ئەمە پەیامە، پەیامی گرنگە بەوەی هاوئاهەنگی هەیە، پەیوەندیی زۆر باش هەیە. پەیامێک هەیە پێویستە هەمووان بیزانن. من لە دیدارێکی تایبەتم لە دەوڵەتی ئیمارات رامگەیاند، سەقامگیریی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەندە بە سەقامگیریی عێراقەوە. ئەگەر عێراق سەقامگیر بوو، رۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەقامگیر دەبێت. ئێستاش بەرهەم و ئەنجامەکەی دەبینن ئێستا بەرەوپێشچوونێکی زۆر گرنگ لە ئاستی پەیوەندییە دیپلۆماسییەکاندا بەدی دەکرێت. لە راستیدا دیپلۆماسییەتی عێراق سەرکەوتنێکی مەزنی تۆمارکردووە و پێموایە لە قۆناخی داهاتوودا سەرکەوتنی دیکە وەک دەستکەوت بەدی دەکرێت.