ئەوە نزیكەی 2مانگە رێككەوتنی شەنگال واژۆكراوە و بە تازەیی، هەندێ هەنگاوی كردەنی بۆ جێبەجێكردنی نراون. بێگومان لادانی بەربەستەكانی ئەو رێككەوتنە ئاسان نییە و، سەرەداوی زۆریش هەن كە دەریدەخەن حكومەت بەدوای چارەسەرێكی ناونجیدا دەگەڕێت تا بنبەستی شەنگال بكاتەوە.
لە رۆژانی رابردوودا دەرووبەری ناحیەی چەمانكێ لە ئامێدی كە لانیكەم 35كم لە سنوورەوە دوورە، شوێنی بەریەككەوتنێكی سەربازیی نێوان پەكەكە و هێزی پێشمەرگەی كوردستان بوو. خاڵی هاوبەشی لێدوانی بەرپرسانی هەرێمی كوردستان و پەكەكە، رەتكردنەوەی شەڕی ناوخۆیە بەڵام، ئەمە بەشی ئەوەی نەكرد كە نیگەرانییەكانی رای گشتی لەوبارەیەوە بڕەوێنێتەوە.
هەڵبژاردنی پێشوەختە یەكێكە لە سەرەكیترین بڕگەكانی كارنامەی حكومەتی مستەفا كازمی، ئەم پرۆسەیە بەلای سەرۆك وەزیرانەوە “وادە و وێستگەی گۆڕانكاری”یە. هەروەها جێگرەوەی گۆڕەپانەكانی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانی بەغدا و پارێزگاكانیترە.
ئه‌مرۆ ساڵێك تێده‌په‌رێت به‌سه‌ر یه‌كه‌م جوڵانه‌وه‌ی سیاسی جیاوازدا له پاش داگیركردنی عێراق له‌لایه‌نه هێزه هاوپه‌یمانه‌كانه‌وه كه گه‌نجانی ناڕازی ناویان لێنا “شۆڕشی تشرین” دژی ئه‌و ده‌سته‌بژێره سیاسیه‌ی كه‌وا هیچیان پیشكه‌شی گه‌لانی عیراق نه‌كرد دوای حوكمێكی دورو درێژی دیكتاتۆری ، به‌ڵكو ئه‌وه‌ی كردیان زیاتر له‌به‌ریه‌ك هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت، ته‌خشان و په‌خشانكردنی سه‌روه‌ت و سامانی وڵات، دروستكردنی به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی
لە ژێر رۆشنایی گۆڕانکاری لە دیمەنی نێودەوڵەتی و ناوچەیی دەربارەی سوریا و دەرئەنجامە ناجێگیرەکانی لە دیمەنی سیاسی سوریا، ئەنجومەنی سوریای دیموکرات کە سێبەری سیاسی هێزەکانی سوریای دیموکراتە، کۆنفرانسی هەشتەمی لە بەرواری (١٣/١٠/٢٠٢٠) لە قامیشلۆ رێکخست.
پاش هەرەسی یەکێتی سۆڤیەت و دەرکەوتنی چەند کۆمارێک لە قەوقازدا، مەسەلەی قەرەباخ، دەروازەیەکی بایەخدار بووە بۆ هەژموونی وڵاتان و کێشەیەکی مەترسیداری مرۆییشی بۆ خەڵکی ئازەربایجان و ئەرمینیا سازاندووە. نە یاسا نێودەوڵەتیەکان و نە بەڵگە مێژووییەکان،
لەماوەی چەند مانگی رابردوودا كردە چەكدارییەكانی ژمارەیەك گرووپی بەرهەڵستكاری ئەمریكا لە عێراق زیادیان كردووە و ئەگەر وابڕوات، لەوانەیە بۆ پێكدادانێكی راستەوخۆتر لە جاران مل بنێت.
لێدوانەکانی ئەم دواییەی عەلی عەلاوی وەزیری دارایی و ئابووری عێراق هێمای ئەوەن كە تا چ رادەیەک جیاوازی لە روانگەی حکومەتی عێراق و هەرێمی کوردستان لە بابەتە ئابوورییەکان، بەتایبەتی بابەتی نەوت و بودجەدا هەیە.
لە ۆرژانی رابردوودا كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان رایگەیاند كە ئەوان دەتوانن هەڵبژاردنی پێشوەخت بەڕێوەببەن، هەلومەرجەكەی بۆ بڕەخسێندرێت. یەكێك لەوانەش یاسای دادگای باڵای فیدراڵییە وەك مەرجەعی پەسەندكردنی یان رەتكردنەوەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن.
ئەگەر هەڵبژاردن بكرێت، مستەفا كازمی لە كوردستان لیستی دەبێت؟ ئەم پرسیارە لە دوای سەردانەكەی سەرۆكوەزیرانی عێراق بۆ هەرێمی كوردستان زیاتر دووبارە دەكرێتەوە. ئەمە وەكوو مەتەڵی نێو مەتەڵیش وایە. چوونكە هەڵبژاردن دەكرێ، ناكرێ یان پاش دەخرێت
هه‌ڵبژاردنه پێشوه‌خته چاوه‌ڕوانكراوه‌كه‌ی عێراق كه وابریاره له نێوەڕاستی ساڵی داهاتوودا بكرێت، چه‌ندەی بۆ چاره‌سه‌ركردنی گرفته‌كانی عێراق بێت، ئه‌وه‌نده‌ش مه‌ترسیی هێنانه ئارای گرفتی گه‌وره‌گه‌روه‌ی سیاسی و ئیداریی لێده‌كرێت. به‌شێكی ئەمەش په‌یوه‌ندی به یاسای نوێی هه‌ڵبژاردنه‌وه هەیە كه پێشبینی ده‌كرێت تاڕاده‌یه‌كی زۆر نوێ بێت و له‌گه‌ڵ پرۆسه‌ی سیاسیی باودا له عێراق ناكۆك بێت و ئه‌سته‌م بێت كە بتوانێت خاڵی یه‌كلاكه‌ره‌وەی گرفته‌كان بێت.
زیاتر لە 60 كۆبوونەوەی نێوخۆیی و دەرەكی لە ماوەی 2 مانگی رابردوودا[1]، ئەمە بۆ مستەفا كازمی، ئەویش لە وڵاتێكی وەكوو عێراق، كارنامەیەكی پڕجووڵەیە. هەڵبەت زیاترلە كردارو جووڵە، نێوەڕۆك و ئەنجامەكانی بایەخی هەیە.
رۆژی هەینی رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا دۆزینەوەی 320 ملیار مەتری سێجا گازی سرووشتی لە دەریای رەش راگەیاند و جەختی لەوە کردەوە کە لە سالی 2023 دەست بە بەرهەمهێنانی ئەو گازە دەکەن.
بایەخی سەردانەكەی مستەفا كازمی بۆ ئەمریكا كاتێك زیاتر دەبێت كە لە دوتوێی “گەمەی هاوپەیمانییەكان”ی دنیای ئەمڕۆدا تەماشای بكەین. ئەم بەشەی جیهان، جەرگستانی ناوچەیەكی پڕكێشەیە لە نێوان بەحری سپی و ئاوەكانی كەنداو، كە لە كەفوكوڵدایە وهاوپەیمانی و لێكترازانە سیاسییەكانی خێراتر لە جاران روودەدەن.
سەرۆکی ئەمریکا بڕیاریداوە، مامەڵەکردن لەگەڵ تیکتۆک و ویچات-ی چین قەدەخە بكرێت. لەكۆتاییەكانی مانگی تەمووزدا، پەرلەمانی توركیاش، بە وتەی خۆی بۆ “رێگرتن لە تاوان”، یاسایەكی لەبارەی بەكارهێنانی ئینتەرنێت وسۆشیالمیدیا دەركرد
ئاو ئەمڕۆ بووەتە سەرچاوەی گەلێک ململانێ و قەیران لە جیهاندا، بە تایبەت لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست کە سەرەڕای ئەوەی ٥%ی دانیشتووانی جیهان پێکدەهێنێ، تەنیا ١%ی سەرچاوەکانی ئاوی شیرینی جیهانی لەبەردەستدایە. هەروا پتر لە ٥٠%ی دانیشتووانی ئەم ناوچەیە لە کەناری حەوزە ئاوییە هاوبەشەکاندا دەژین
له سیسته‌می سیاسیدا بۆ چاره‌سه‌ركردنی ململانێ سیاسییه‌كان وسفركردنه‌وه‌یان، وەكوو چارەیەك پەنا بۆ هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خت ده‌برێت. به‌تایبه‌ت ئه‌وكاته‌ی كه ناكۆكی دەكەوێتە نێوان سه‌رۆكی ده‌وڵه‌ت و په‌رله‌مان، زۆرجار سه‌رۆكوه‌زیران و سه‌رۆككۆمارپێكه‌وه، په‌نا ده‌به‌نه به‌ر هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی په‌رله‌مان و راگه‌یاندنی هه‌ڵبژاردنێك، پێش واده‌ی دیاریكراوی خۆی كه یاسای هه‌ڵبژاردنه‌كان وده‌ستوور دیاریكردوه.
هیچ کات هەڵبژاردنە پەرلەمانیەکانی سووریا لە هیچ یەکێک لە خولەکانیدا گرنگیەکی راستەقینەی نەبووە. لە کودەتای بەعس لە ٨ ئاداری ١٩٦٣دا پەرلەمان هەڵوەشێندرایەوە و کرا بەئەنجومەنی سەرکردایەتی شۆڕش، دواتریش لەکودەتای حافز ئەسەددا، لە١٩٧١پەرلەمان بە ناوی ئەنجومەنی گەل گەڕێندرایەوە و ئەندامەکانیشی بە بێ هەڵبژاردن دامەزرێندران.
دووه‌م، به‌هه‌ده‌رچونى داهات له بۆرى نه‌وتى كه‌ركوك- جه‌یهانى توركى به‌هۆى داخستنى كاتى و شه‌ڕى داعش و بارودۆخى سیاسى له‌دواى (16ى ئۆكتۆبه‌رى 2017) ه‌وه.
دواجار تورکیا مزگەوتی ئایاسۆفیای بۆ «عیبادەت» کردەوە، بەشێک لە ئیسلامییەکانی کوردستانیش بەوە دڵخۆشن بەڵام، پێدەچێت ئەمە زیاتر لە عیبادەت، سیاسەتی لە پشت بێت! ئەویش نەک تەنیا سیاسەتی نێوخۆ، بەڵکوو سیاسەتێکی قووڵتری نێودەوڵەتی!
هەفتەی رابردوو 23 وڵاتی بەرهەمهێنەری نەوتی ئەندام لە ئۆپێک و دەرەوەی ئۆپێک، پابەندبوونیان بە رێککەوتنێکی مێژوویی نێوانیان دووپاتکردەوە بۆئەوەی رۆژانە 7.7 ملیۆن بەرمیل نەوت لە بازاڕدا كەمبكەنەوە. درێژەپێدان بەم رێککەوتنە، هەناسە و وچانێکی کاتی دایە وڵاتە نەوتییەکان، چوونكە نرخی نەوتی برێنتی لەسەرووی 40 دۆلارەوە جێگیرکرد.
