کاری لەپێشینەی ئەمەریکا لە سوریا بریتییە لە لەناوبردنی داعش و هاوکاری مرۆیی و ڕاگرتنی شەڕ
حەیدەر عەبادی "نەهاتووم تاوەکوو بەرگری لەخۆم بکەم و باس لە بڕیارەکانی پێشتووترم بکەم. ئەو بڕیارانەی کە پێشتر داومن و دەرمکردووە بەئامانجی خزمەتکردنی وڵات بووە، کاری من ئەوەبوو کارێکی شۆڕشگێڕانە بکەم بۆ گۆڕینی دەستوور و گۆڕینی هەڵومەرجەکان
ئیلبرۆس کۆتراشێڤ، رەتیكردەوە كە ئەوەی لە ئۆكراینا روودەدات جەنگ بێت و گوتی تەنیا ئۆپەراسیۆنێكی تایبەتە و ئەگەر ئەوە شەڕبوایە سەركردەی وڵاتانی رۆژئاوا نەیاندەتوانی بە ئاسانی سەردانی كیێڤ بكەن. هەروەها، جەختی لەوەكردەوە كە ئەوەی لە ئۆكراینا روودەدات كاریگەری سیاسی و ئابووری دوورمەودای لەسەر جیهان دەبێت و گوتی كە وڵاتەكەی ئامادەی دیالۆگە، بەڵام جیهان وەك پێشتر نامێنێت و ئیدی ئەوان متمانەیان بە رۆژئاوا نەماوە.
وەک دەزانی، بە هەوڵی هەمووان لە هێزەکانی سوپای عێراق لە شەڕێکی دادپەروەرانەدا سەرکەوتنی سەربازییمان بەسەر داعش بەدەستهێنا؛ لە شەڕی رزگارکردندا کۆتاییمان بە هێزی سەربازیی داعش هێنا، ئەمەش بە بەشداری هەموو هێزەکانی عێراق؛ سوپای عێراق، پۆلیسی فیدراڵی، دەزگای دژە تیرۆر، حەشدی شەعبی، پێشمەرگە و خەڵکی هۆزەکان. ئەم کارە بە هاوسۆزییەکی نیشمانی بووە و لەو رێگەیەوە هێزی سەربازی داعشمان کۆتایی پێهێنا
کاتێک پەروەردە بەرەوپێش دەڕوات گەشەی ئابووری و سیاسیش دێتە ئاراوە
گۆڕانکارییە سیاسییانەی کە لە ناوچەکەدا روویانداوە بە تایبەت بەهاری عەرەبی و خۆپیشاندانەکانی ئەم دواییانەی ئێران و کاریگەریان لەسەر رۆڵی ئافرەت
ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا عیراق بە هاوبەشی خۆی دادەنێت و پەیوەندی نێوان عیراق و ئەمەریکا لە رابروودا باش بووە و ئێستا عیراق دەرفەتی ئەوەی هەیە هاوبەشی زیاتر لەگەڵ ئەمەریکادا دروست بکات
لە هەرێمی کوردستان کێشەی یاسایان نییە، ناکرێ هەرێمی کوردستان یاساکانی خۆی لەگەڵ سوێد بەراورد بکات، بەڵکو ئەگەر لەگەڵ وڵاتانی هاوشێوەی خۆی بەراوردی بکات، "ئەوە باشترین یاسامان هەیە.
بەشێوەیەکی گشتی دووجۆر رێگە هەن لەسیاسەتی دەرەوەی ئێران: وەڵامدانەوەی قەیران و کێشەکان و گەڕانەوە بۆ پتەوکردنی پەیوەدنییە هەرێمییەکان.
بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوەکرد کە لەوانەیە بەشێک لە بەرپرسانی پارتی دیموکراتی کوردستان کێشە بۆ هەڵبژاردنەکان درروستبکەن، بۆیە پێناچێت ئەمساڵ هەڵبژاردن ئەنجامبدرێت. هەر لەسەرەتاشدا باسی لە ئاڵۆزی پەیوەندی نێوان پارتە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان بەتایبەت پەیوەندی نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتیمانی کوردستانی کرد. بافڵ تاڵەبانی باسی لەوەش کرد کە گرژی نێوان یەکێتی و پارتی کاریگەری لەسەر زۆر بوار هەبووە، لە دیارترینیشیان پڕۆسەی حکومڕانییە.
:" عیراق سێ کێشەی گەورە و سەرەکی هەیە: یەکەم: نەبوونی پێناسەیەکی تازە بۆ سیستمی سیاسی نێودەوڵەتی و رێکخستنی نێودەوڵەتی لەدوای جەنگی ساردەوە و دەرەنجامەکەشی جەنگی ئۆکڕاینا و رووسیا و چەند پرسێکی ترە کە کاریگەری لەسەر دۆخی عیراقیشدا هەیە. دووەم: عیراق بەدەست نەبوونی ئاسایشی ستڕاتیژی و کۆمەڵایەتییەوە دەناڵێنێت و وڵاتان بەپارەی هەواڵگری بەڕێوەی دەبەن. سێیەم: ململانێی ناوخۆی عیراق کە لەبنەڕەتدا بەشێوەیەکی زگماک لەدایکبووە و بەمەش سیاسەتی ئێران و تورکیا کاریگەری لەسەر دروستکردووە
تورکیا لەڕووی ئابوورییەوە لە پلەی نێوان 18-24 دێت لەسەر ئاستی جیهانی، لەڕووی سەربازییەوە زۆر بەهێزە و ئەزموونی جەنگی هەیە و زۆرپەلی هاویشتووە بۆ چەند ناوچەیەکی وەک لیبیا، سوریا، ئێران و رووسیا
دادگای فیدڕاڵی عیراق بڕیاری نابەجێ دەدات و 65 ماددەی دەستووری تاوەکوو ئێستا پشگوێ خراوە. بەدەگمەن دەبینرێت دەستەبژێری سیاسی وەک عیراق ئەوەندە بێباک و کەمتەرخەم بێت لەبەرامبەر کۆمەڵگەدا. لەدوای 2003 ەوە عیراقییەکان تەنیا 24 ملیۆن کەس بوون، ئەمڕۆ بونەتە 42 ملیۆن کەس و لە 2050 دەبن بە 80 ملیۆن کەس.
بەدڵنیاییەوە سەرنجی کۆمپانیا گەورەکان بۆ ئەو جێگایانە رادەکێشرێت کە ژێرخان و سەرچاوەی مرۆیی و ژینگەیەکی تەندروست و لەباریان هەیە بۆ کاری تەکنەلۆژی
جەنگی ئۆکراینا و درێژەکێشانی دەرفەتێکی باشە بۆ گازی هەرێمی کوردستان. ئێستا، ئەورووپا چاوی بڕیوەتە سەر ئەفریقیا و رۆژهەڵاتی نیوەڕاست و دەریای قەزوین بۆئەوەی ببن بە جێگرەوە بۆ گازی سروشتی رووسیا.
سەرۆككۆماری عێراق هیلە سەرەكییەكانی سیاسەتی نێوخۆیی و دەرەكی عێراقی خستە ڕوو. جەختی لەوە كردەوە كە عێراق لە قۆناخێكی نویدایە و بەهۆی نرخی نەوت و سەقامگیری ئابووری دەرەفتێكی بۆ رەخساوە تاوەكوو سەرمایەگوزاری زیاتر بكات و ئاستی خزمەتگوزارییەكان بەرەو پێش ببات و پرۆژەی ستراتیژی وەك بەندەی فاو جێبەجێ بكات.
ئامانجە سەرەكییەكەی كۆڕبەندی هەولێر كە زیادكردنی دەرگاكانی دیالۆگ و گفتوگۆیە لەم ناوچەیەدا بە ئاراستەی ئەو رێباز و دۆزەدایە كە بارزانی نەمر كاری بۆ دەكرد
پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای نوێ و زیرەکی دەستکرد AI لەم دواییانەدا دەست بەسەر هێزی کار یان هەڵی کاردا دەگرن. ئەم نەوەیە ڕوانگەیەکی سیاسی باش و پێگەیشتووی هەیە
لەدوای 2003 و رووخانی رژێمی بەعسەوە، حکومەتی بەغدا گرنگییەکی ئەوتۆی بە مافی کەمینە یان پێکهاتەکان نەداوە لە کاتێکدا دەستووری عێراقی دانی بە ناسنامە و پێگەی هەموو ئاینەکاندا ناوە و رێزی لێگرتوون.
ئێران نایەوێت بەڕاستی چەکی ئەتۆمی هەبێت و تەنیا دەیەوێت وەک کاریگەری و فشار بۆ دروستكردنی جۆرێك لە هەژموون و باڵادەستی بەکاری بهێنێت بەسەر وڵاتانی دیكە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا چەکی ئەتۆمی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست زۆر مەترسیدار و ترسناکە
ئاڵۆزییەکانی نیوان یەکێتی و پارتی و کێبڕکێی ئەوان، زیانی زۆری بە کەرتی وزە گەیاندووە. ئەمە وایکردووە کە زۆربەی کۆمپانیاکان لە بەرهەمهێنان بکشێنەوە
