کوردستان

مژاری سەرەکی بەرنامەی دووەمی چوارقۆڵی، تیشک خستنە سەر ململانێی نێوان پارتی و یەکێتی و دۆخی هەرێمی کوردستان بوو، بەتایبەتی بەیاننامەکانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و تیمی یەکێتی لە حکومەت، دواتریش تیمی پارتی لە حکومەت و کاریگەریی بەسەر حکومەت، هەروەها باس لە چۆنییەتی چارەسەری کێشەکان کراو، دواتر گەنگەشەی رووداوە ئەمنییەکان لە عێراق و هەرێمی کوردستان کرا کە یەکێک لە هۆکارەکانی ئەو رووداوانە یەکنەگرتنەوەی هێزەکانی پێشمەرگەی کوردستانە کە ئەمیش خاڵێکە لە ناکۆکییەکانی نێوان هەردوو پارتی دەسەڵاتدار لە هەرێمی کوردستان.

سەرەڕای ئاڵنگارییە بەردەوامەکانی حکومەتی ناوەندی و بەتایبەتیش بڕیاری دادگەی باڵای فیدراڵی بۆ پیشەسازیی هەرێمی کوردستان لە شوباتی 2022دا و بەردەوامیی مووشەکی میلیشیا و گرووپە نێوخۆییەکان لە عێراق و مووشەک و درۆنی ئێرانیش بۆ سەر پیشەسازیی نەوت و گاز، لەسەروو هەمووشیانەوە ناكۆكییەكانی نێوان دوو پارتە سەرەکییەکەی هەرێمی كوردستان، لە ساڵی رابردوودا دوو هەنگاوی گەورە بە ئاراستەی گەڕانەوەی داهاتێکی زیاتر بۆ حکومەت نراوە کە ئەوانیش خستنەئەستۆی تێچووی هەرزانتر فرۆشتنی نەوت و کرێی گواستنەوەی بۆ هەناردەکردن بۆ سەر کۆمپانیاکان بوون، بەڵام ئەم هەنگاوانە ئەگەر بەرژەوەندی کۆمپانیاکان و سیاسەتی چۆنیەتیی پەرەپێدانی کێڵگە نەوتییەکان و گەڕان و پشکنین بۆ کێڵگەی نەوتی نوێ و هەڵکۆڵینی بیری نەوتی نوێ لەگەڵدا نەبێت، ئەوا ئاراستەیەکی خراپ وەردەگرێت و بڕی بەرهەمهێنان کەمدەکاتەوە و کۆمپانیاکان دەخاتە بەر مەترسیی کشانەوە، چونکە گەورە کۆمپانیاکان بەدوای قازانجەوەن و دەچنە ئەو شوێنەی قازانجێکی زۆر و سەر ئیشەیەکی کەمیان بۆ درووستدەکات.

رۆژهەڵاتی نێوەڕاست یەکێکە لە لاوازترین ناوچەکانی جیهان لەڕووی گۆڕانی کەشوهەواوە و یەکێکە لە ناوچە بەرکەوتەکانی ئەم گۆڕانە و ئاستی ئاوی دابەزیوە بە بەراورد بە 20 ساڵی رابردوو و پلەی گەرما بەرزبۆتەوە.

هێشتا دەکرێت چەكدارانی داعش هەڕەشەی زۆر گەورەبن چونكە هێشتا بەردەوامن لە بڵاوکردنەوەی بیری تیرۆریستی بەتایبەتی لەڕێگەی سۆشیاڵمیدیاوە

ئاڵۆزییەکانی نیوان یەکێتی و پارتی و کێبڕکێی ئەوان، زیانی زۆری بە کەرتی وزە گەیاندووە. ئەمە وایکردووە کە زۆربەی کۆمپانیاکان لە بەرهەمهێنان بکشێنەوە

ئێران نایەوێت بەڕاستی چەکی ئەتۆمی هەبێت و تەنیا دەیەوێت وەک کاریگەری و فشار بۆ دروستكردنی جۆرێك لە هەژموون و باڵادەستی بەکاری بهێنێت بەسەر وڵاتانی دیكە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا چەکی ئەتۆمی لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست زۆر مەترسیدار و ترسناکە

لەدوای 2003 و رووخانی رژێمی بەعسەوە، حکومەتی بەغدا گرنگییەکی ئەوتۆی بە مافی کەمینە یان پێکهاتەکان نەداوە لە کاتێکدا دەستووری عێراقی دانی بە ناسنامە و پێگەی هەموو ئاینەکاندا ناوە و رێزی لێگرتوون.

ئامانجە سەرەكییەكەی كۆڕبەندی هەولێر كە زیادكردنی دەرگاكانی دیالۆگ و گفتوگۆیە لەم ناوچەیەدا بە ئاراستەی ئەو رێباز و دۆزەدایە كە بارزانی نەمر كاری بۆ دەكرد

سەرۆككۆماری عێراق هیلە سەرەكییەكانی سیاسەتی نێوخۆیی و دەرەكی عێراقی خستە ڕوو. جەختی لەوە كردەوە كە عێراق لە قۆناخێكی نویدایە و بەهۆی نرخی نەوت و سەقامگیری ئابووری دەرەفتێكی بۆ رەخساوە تاوەكوو سەرمایەگوزاری زیاتر بكات و ئاستی خزمەتگوزارییەكان بەرەو پێش ببات و پرۆژەی ستراتیژی وەك بەندەی فاو جێبەجێ بكات.

جەنگی ئۆکراینا و درێژەکێشانی دەرفەتێکی باشە بۆ گازی هەرێمی کوردستان. ئێستا، ئەورووپا چاوی بڕیوەتە سەر ئەفریقیا و رۆژهەڵاتی نیوەڕاست و دەریای قەزوین بۆئەوەی ببن بە جێگرەوە بۆ گازی سروشتی رووسیا.

بەدڵنیاییەوە سەرنجی کۆمپانیا گەورەکان بۆ ئەو جێگایانە رادەکێشرێت کە ژێرخان و سەرچاوەی مرۆیی و ژینگەیەکی تەندروست و لەباریان هەیە بۆ کاری تەکنەلۆژی

دادگای فیدڕاڵی عیراق بڕیاری نابەجێ دەدات و 65 ماددەی دەستووری تاوەکوو ئێستا پشگوێ خراوە. بەدەگمەن دەبینرێت دەستەبژێری سیاسی وەک عیراق ئەوەندە بێباک و کەمتەرخەم بێت لەبەرامبەر کۆمەڵگەدا. لەدوای 2003 ەوە عیراقییەکان تەنیا 24 ملیۆن کەس بوون، ئەمڕۆ بونەتە 42 ملیۆن کەس و لە 2050 دەبن بە 80 ملیۆن کەس.

تورکیا لەڕووی ئابوورییەوە لە پلەی نێوان 18-24 دێت لەسەر ئاستی جیهانی، لەڕووی سەربازییەوە زۆر بەهێزە و ئەزموونی جەنگی هەیە و زۆرپەلی هاویشتووە بۆ چەند ناوچەیەکی وەک لیبیا، سوریا، ئێران و رووسیا

:" عیراق سێ کێشەی گەورە و سەرەکی هەیە: یەکەم: نەبوونی پێناسەیەکی تازە بۆ سیستمی سیاسی نێودەوڵەتی و رێکخستنی نێودەوڵەتی لەدوای جەنگی ساردەوە و دەرەنجامەکەشی جەنگی ئۆکڕاینا و رووسیا و چەند پرسێکی ترە کە کاریگەری لەسەر دۆخی عیراقیشدا هەیە. دووەم: عیراق بەدەست نەبوونی ئاسایشی ستڕاتیژی و کۆمەڵایەتییەوە دەناڵێنێت و وڵاتان بەپارەی هەواڵگری بەڕێوەی دەبەن. سێیەم: ململانێی ناوخۆی عیراق کە لەبنەڕەتدا بەشێوەیەکی زگماک لەدایکبووە و بەمەش سیاسەتی ئێران و تورکیا کاریگەری لەسەر دروستکردووە

بافڵ تاڵەبانی ئاماژەی بەوەکرد کە لەوانەیە بەشێک لە بەرپرسانی پارتی دیموکراتی کوردستان کێشە بۆ هەڵبژاردنەکان درروستبکەن، بۆیە پێناچێت ئەمساڵ هەڵبژاردن ئەنجامبدرێت. هەر لەسەرەتاشدا باسی لە ئاڵۆزی پەیوەندی نێوان پارتە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان بەتایبەت پەیوەندی نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتیمانی کوردستانی کرد. بافڵ تاڵەبانی باسی لەوەش کرد کە گرژی نێوان یەکێتی و پارتی کاریگەری لەسەر زۆر بوار هەبووە، لە دیارترینیشیان پڕۆسەی حکومڕانییە.

بەشێوەیەکی گشتی دووجۆر رێگە هەن لەسیاسەتی دەرەوەی ئێران: وەڵامدانەوەی قەیران و کێشەکان و گەڕانەوە بۆ پتەوکردنی پەیوەدنییە هەرێمییەکان.

لە هەرێمی کوردستان کێشەی یاسایان نییە، ناکرێ هەرێمی کوردستان یاساکانی خۆی لەگەڵ سوێد بەراورد بکات، بەڵکو ئەگەر لەگەڵ وڵاتانی هاوشێوەی خۆی بەراوردی بکات، "ئەوە باشترین یاسامان هەیە.

ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمەریکا عیراق بە هاوبەشی خۆی دادەنێت و پەیوەندی نێوان عیراق و ئەمەریکا لە رابروودا باش بووە و ئێستا عیراق دەرفەتی ئەوەی هەیە هاوبەشی زیاتر لەگەڵ ئەمەریکادا دروست بکات

گۆڕانکارییە سیاسییانەی کە لە ناوچەکەدا روویانداوە بە تایبەت بەهاری عەرەبی و خۆپیشاندانەکانی ئەم دواییانەی ئێران و کاریگەریان لەسەر رۆڵی ئافرەت

کاتێک پەروەردە بەرەوپێش دەڕوات گەشەی ئابووری و سیاسیش دێتە ئاراوە

وەک دەزانی، بە هەوڵی هەمووان لە هێزەکانی سوپای عێراق لە شەڕێکی دادپەروەرانەدا سەرکەوتنی سەربازییمان بەسەر داعش بەدەستهێنا؛ لە شەڕی رزگارکردندا کۆتاییمان بە هێزی سەربازیی داعش هێنا، ئەمەش بە بەشداری هەموو هێزەکانی عێراق؛ سوپای عێراق، پۆلیسی فیدراڵی، دەزگای دژە تیرۆر، حەشدی شەعبی، پێشمەرگە و خەڵکی هۆزەکان. ئەم کارە بە هاوسۆزییەکی نیشمانی بووە و لەو رێگەیەوە هێزی سەربازی داعشمان کۆتایی پێهێنا